Hoe Eftelings zijn de Gouden Boekjes?

Er zijn 26 Gouden Boekjes met sprookjes van de Efteling. De meeste hebben een heel hoog Efteling-gehalte, maar bij sommige is de Efteling-sfeer ver te zoeken.

Gouden Boekjes zijn een fenomeen: in Nederland worden de kleurrijke prentenboekjes sinds 1953 gemaakt en verkocht en wereldwijd – in het Engels, onder de naam Little Golden Books – al sinds 1942. Er zijn boekenreeksen gewijd aan de verhalen van Disney of met Barbie als thema. In 2014 kwam er een eerste serie Gouden Boekjes uit met sprookjes uit de Efteling. De twaalf boekjes – later aangevuld met een dertiende over Joris en de draak – hadden allemaal hetzelfde uiterlijk: bijna vierkant (20 bij 17 centimeter) en met een goudkleurige rug. In 2016 kwam er een tweede serie van twaalf met minder bekende, ‘vergeten’ sprookjes.

Efteling Gouden Boekjes - © Foto: Adri van Esch

Gouden boekje In het SprookjesbosHet eerste Gouden Boekje verscheen al in 2009: Efteling-imagineer Sander de Bruijn tekende het boekje In het Sprookjesbos, met een nieuw verhaal over muisjes die op weg zijn naar het muizenfeest en onderweg diverse bekende sprookjesfiguren tegenkomen. In het Sprookjesbos heeft een echte Efteling-handtekening: Sander de Bruijn geeft de taferelen uit het Sprookjesbos stilistisch maar ook heel natuurgetrouw weer. De illustratoren van de 26 boekjes die daarna verschenen zijn veelal ook heel dicht bij het bronmateriaal gebleven, al gaven enkele tekenaars er wel een heel eigen – en dus onEftelingse – draai aan. Welke prentenboekjes zijn echt een eerbetoon aan de Efteling en welke boekjes kunnen overal vandaan komen?

Efteling Gouden Boekje Hans & Grietje - © Foto: Adri van Esch

Deze Gouden Boekjes zijn heel Eftelings

Eft 1 Gouden Boekje Hans en GrietjeHans & Grietje – met illustraties van Job van Gelder

Het snoephuisje diep in het bos is perfect weergegeven en ook de heks lijkt sprekend, compleet met onsmakelijke pukkel op haar kin. In de illustraties is ook een rol weggelegd voor de krijsende kat en de gele en rode puddingtaarten die de tuin van het huisje in het Sprookjesbos opfleuren. Job van Gelder tekent wel vaker voor de Efteling. Aan de illustraties voor de Efteling Gouden Boekjes werkte hij vier maanden. Hij vertoefde daarbij vaak in het Sprookjesbos om de sfeer te proeven. (Serie 1, deel 1)

Eft 1 Gouden Boekje Wolf zeven geitjesDe wolf en de zeven geitjes – met illustraties van Jeroen Verheij

De kleding van de geitjes, het speelgoed, de wolf, het huisje en zelfs de klok waarin het kleinste geitje zich verstopt lijken als twee druppels water op het origineel. Verheij hoefde voor de juiste verbeelding van het sprookje niet ver te lopen; hij werkt in de Efteling op de ontwerpafdeling. Van Jeroen Verheij is ook de stem van lakei O.J. Punctuel in Symbolica en ontwerper van Fabula. (Serie 1, deel 2)

Eft 1 Gouden Boekje Klein DuimpjeKlein Duimpje – met illustraties van Harmen van Straaten

Klein Duimpje met zijn zevenmijlslaarzen en de reus die dol op mensenvlees is, ze kunnen zo uit het Sprookjesbos weggelopen zijn. Ook andere elementen als meubels, sprookjeshuisjes en bospaadjes hebben een duidelijke Efteling-sfeer, maar met een eigen, losse twist. (Serie 1, deel 4)

Eft 1 Gouden Boekje Ezeltje strek jeTafeltje dek je, ezeltje strek je – met illustraties van Sander de Bruijn

Tafeltje dek je, ezeltje strek je is met recht een Efteling Gouden Boekje: herberg De Ersteling – zowel van buiten als van binnen – en de goudezel zijn de spitting image van hun evenbeelden in het Sprookjesbos. De Bruijn werkt in de Efteling; uit zijn pen kwamen onder meer Raveleijn, Symbolica, Paleis der Fantasie en De Zes Zwanen.

Eft 1 Gouden Boekje DoornroosjeDoornroosje – met illustraties van Job van Gelder

Kernelementen uit het sprookje als het karakteristieke witte kasteel met de rode torendaken en de scène met een slapende Doornroosje zijn treffend geïllustreerd. Al ligt Doornroosje ten opzichte van het tafereel in het Sprookjesbos wel gespiegeld op haar rustbed. (Serie 1, deel 7)

Eft 1 Gouden Boekje Indische WaterleliesDe Indische waterlelies – met illustraties van Alessio Castellani

Het hele sprookje speelt zich ook in het boekje af rondom het mysterieuze oerwoudmeer waar de heks de elfjes gevangen houdt in waterlelies. Castellani weet de sfeer uit de Efteling haarfijn te treffen. Niet heel verwonderlijk; de tekenaar werkt in het park in Kaatsheuvel en is onder meer verantwoordelijk voor het sprookje Pinokkio. (Serie 1, deel 9)

Eft 1 Gouden Boekje Vrouw HolleVrouw Holle – met illustraties van Jasper Douenburg

De put waarin Rita en Mina verdwijnen, het rietgedekte huisje en Vrouw Holle zelf met haar opvallende witte hoofdkapje en ronde brilletje lijken sprekend op de verschijningen in het Sprookjesbos. Rita en Mina hebben wel een verjongingskuur ondergaan. (Serie 1, deel 12)

Eft 2 Gouden Boekje TrollenkoningDe Trollenkoning – met illustraties van Erik Kriek

De Trollenkoning is een van de weinig boekjes met pentekeningen en een bijna stripachtige opzet. De oude holle boom waarin de koning woont, de vorst zelf en de grote steen met de wijzerplaat lijken zo weggelopen uit het Kaatsheuvelse bos. Het eigen verhaal is in 2009 geschreven voor het Sprookjesboek van de Efteling en bewerkt voor dit Gouden Boekje. (Serie 2, deel 3)

Eft 2 Gouden Boekje Zwaan Kleef aanZwaan kleef aan – met illustraties van Maaike van den Akker

Vooral het kleine stadje waar de aan de gouden zwaan vastgekleefde stoet doorheen trekt is voor Efteling-bezoekers heel herkenbaar. Precies hetzelfde decor siert de door Anton Pieck ontworpen klok op het naar de tekenaar genoemde plein in de Efteling. Inclusief de lachende prinses die vanuit het venster het wonderlijke tafereel gadeslaat. (Serie 2, deel 5)

Eft 2 Gouden Boekje ZwavelstokjesHet meisje met de zwavelstokjes – met illustraties van Coen Hamelink

De mooie melancholieke manier waarop de Efteling dit sombere sprookje heeft weergegeven komt ook terug in dit boekje. De tekst ligt dicht bij de verhaallijn die in het Sprookjesbos wordt gevolgd, waardoor het soms lijkt alsof je de vertelstem uit het sprookje hoort. Tekenaar Hamelink is ook dicht bij het decor gebleven. Dit Gouden Boekje is een waardige papieren vertaling van het geliefde sprookje in Kaatsheuvel. (Serie 2, deel 7)

Eft 2 Gouden Boekje Magische KlokDe magische klok – met illustraties van Gemma de Waard

Bij het lezen en bekijken van dit Gouden Boekje hoor je gewoon de sonore stem bij het sprookje in de Efteling. Het karakteristieke gebouw op het Herautenplein en de figuren – de zes koningszonen en Slimme Toon – zijn heel herkenbaar. Gemma de Waard gaf aan haar illustraties een originele, kinderlijke twist. (Serie 2, deel 8)

Eft 2 Gouden Boekje FakirDe tuinman en de fakir – met illustraties van Emanuel Wiemans

Martine Bijl maakte bij dit oorspronkelijk verhaalloze sprookjestafereel een vertelling over een schatrijke sultan voor het boek Sprookjes van de Efteling. De tuinman en de fakir zorgen er met prachtig bloeiende tulpen voor dat de zieke sultan weer beter wordt. Voor dit Gouden Boekje is aan dit vertelsel uit 1974 vastgehouden, evenals aan de uitbeelding in de Efteling. (Serie 2, deel 11)

Eft 2 Gouden Boekje Chinese nachtegaalDe Chinese nachtegaal – met illustraties van Mark Janssen

“Huh? De keizer leeft… Huh? Goeeedemorgen…” Iedereen die de Chinese nachtegaal in het Sprookjesbos bezoekt, gaat met deze verbaasde uitroep van de lakeien naar buiten. Ook in het boekje komt deze kreet terug en je hóórt het de hulpjes van de vorst zeggen. Want de tekeningen van Mark Janssen en het verhaal laten het sprookje uit de Efteling tot leven komen. (Serie 2, deel 12)

Gouden boekje SymbolicaSymbolica – met illustraties van Emanuel Wiemans

Het chique uitgevoerde boekje Symbolica – met hoogglans op de kaft – brengt het verhaal achter het paleis van de fantasie mooi samen met een nieuwe verhaallijn. De ongeplande ontdekkingstocht die bezoekers maken door de gangen en zalen van het imposante gebouw worden in deze vertelling gemaakt door koksmaatje Polle, samen met Pardoes. De wat donkere tekeningen zijn volledig geënt op de populaire attractie in de Efteling, al heeft lakei O.J. Punctuel in het park grijze haren en in het boekje bruine. (Losse uitgave)

Efteling Gouden Boekje Holle Bolle Gijs - © Foto: Adri van Esch

Deze Gouden Boekjes zijn gemiddeld Eftelings

Eft 1 Gouden Boekje RoodkapjeRoodkapje – met illustraties van Lea Vervoort

Het huisje van grootmoeder heeft het uiterlijk van het Efteling-huisje, maar wijkt op onderdelen af. Zo is het dak groen, hangt de bel aan de verkeerde kant en is het trapje gedraaid. Interieurelementen als de bedstee en de staande klok lijken op het origineel, maar Roodkapje komt aan de verkeerde kant het huisje binnen. (Serie 1, deel 3)

Eft 1 Gouden Boekje Rode schoentjesDe rode schoentjes – met illustraties van Harmen van Straaten

Tekenaar Harmen van Straaten wachtte een moeilijke klus; de uitbeelding in de Efteling is eenvoudig en dus moest hij veel elementen zelf invullen. De schoentjes zijn exact nagebootst en ook Karen ziet er Eftelings uit, al is haar jurk wel grauwer geel dan op de muurschildering van het sprookje. (Serie 1, deel 8)

Eft 1 Gouden Boekje Zes DienarenDe zes dienaren – met illustraties van Job van Gelder

Dienaar Kogeloog heeft veel overeenkomst met het originele ontwerp van Anton Pieck voor de Efteling. Langnek is ook heel herkenbaar – natuurlijk aan zijn uitgestrekte nek, maar bijvoorbeeld ook aan de kleding – maar mist het karakteristieke hoofd van de beroemde parkbewoner. Het originele gezicht van Langnek is dikker en heeft mondhoeken die naar beneden wijzen. In de tekeningen van Van Gelder glimlacht Langnek. (Serie 1, deel 10)

Eft 1 Gouden Boekje Kleren keizerDe nieuwe kleren van de keizer – met illustraties van Job van Gelder

Als hij niet zijn zwarte maar witte pruik op heeft, lijkt de ijdele keizer goed op zijn gestalte in de Efteling. Het gebouwtje uit het Sprookjesbos komt terug op het kamerscherm waarachter de vorst zich verkleedt. (Serie 1, deel 11)

Eft 1 Gouden Boekje Joris en de DraakJoris en de draak – met illustraties van Martijn van der Linden

Van der Linden moest een sprookje uitbeelden wat in de Efteling geen sprookje is, maar een dubbele houten achtbaan. De draak was zijn enige houvast; het beest vertoont veel gelijkenis met het originele monster naast de achtbaan, maar heeft minder tandvlees dan de woest met zijn staart slaande animatronic. (Serie 1, deel 3)

Eft 2 Gouden Boekje Gelaarsde KatDe gelaarsde kat – met illustraties van Job van Gelder

De gelaarsde kat komt voor op een uithangbord bij een snoepwinkeltje in het Marerijk en als figuur op het perron van het Sprookjesstation van de stoomtrein. De uitbeeldingen in het park verschillen totaal van elkaar: op het winkelbord heeft de kat uitsluitend grote laarzen aan, in het station draagt het beest bovendien een roodfluwelen jasje en een zwarte broek en heeft hij een zwierige hoed op. In het Gouden Boekje is voor een mix van deze twee uitingsvormen gekozen: de kat heeft een hoed met pluim en draagt boven zijn laarzen een paars-rode cape. (Serie 2, deel 1)

Eft 2 Gouden Boekje Holle Bolle GijsHolle Bolle Gijs – met illustraties van Jan Lieffering

Holle Bolle Gijs figureert in een oud kinderliedje waarin wordt vermeld dat hij ‘grote brokken kan schrokken’. Aan de vrolijke veelvraat is geen sprookje gelieerd. De Efteling introduceerde in 1958 de alleseter als papiervreter, om speeltuin en pretpark schoon te houden. Gijs werd erg populair en het Kaatsheuvelse park wilde graag een verhaal bij Holle Bolle Gijs. Dus werd er zelf iets bedacht; een dun verhaallijntje om Gijs meer bestaansrecht te geven. Dat vertelsel is ook gebruikt in het gelijknamige Gouden Boekje. Dat, en de kleding die Gijs in de illustraties van Lieffering draagt geven dit boekwerkje nog iets Eftelings. Veel meer is er niet. (Serie 2, deel 6)

Eft 2 Gouden Boekje Bremer stadsmuzikantenDe Bremer stadsmuzikanten – met illustraties van Lea Vervoort

Alleen het door Michel den Dulk ontworpen beeldje op het Anton Pieckplein diende als inspiratie, verder moest Lea Vervoort de illustraties zelf invullen. De tekeningen van de vier dieren die op weg zijn naar Bremen zijn minder verfijnd dan bij het standbeeldje. (Serie 2, deel 10)

Efteling Gouden Boekje Het Stoute Prinsesje - © Foto: Adri van Esch

Deze Gouden Boekjes zijn onEftelings

Eft 1 Gouden Boekje AssepoesterAssepoester – met illustraties van Lea Vervoort

Op de cover na correspondeert geen enkele illustratie in dit Gouden Boekje met het sprookje in de Efteling. Op de voorpagina kijkt Assepoes uit op het paleis van de prins; dat paleis lijkt op het bouwwerk in het decor van Assepoester in het Sprookjesbos. (Serie 1, deel 5)

Eft 2 Gouden Boekje RepelsteeltjeRepelsteeltje – met illustraties van Jan Lieffering

Het huisje van Repelsteeltje in de Efteling is weliswaar gebouwd tussen de gigantische wortels van een boomstam, maar is geen boom, zoals in dit Gouden Boekje. Op alle illustraties draagt Repelsteeltje een puntmuts, alleen op de cover is hij mutsloos, zoals in het Sprookjesbos. De voorplaat heeft dan ook als enige nog wat gelijkenis met de parkuitbeelding. (Serie 2, deel 2)

Eft 2 Gouden Boekje Prinses erwtDe prinses op de erwt – met illustraties van Coen Hamelink

Toegegeven: Coen Hamelink kan er weinig aan doen dat zijn Gouden Boekje nauwelijks Efteling-kenmerken heeft. De prinses op de erwt is met recht een ‘vergeten sprookje’, ook door de Efteling. Het enige dat we in Kaatsheuvel terugvinden is de beruchte erwt uit dit sprookje; die ligt te pronken achter glas in het Efteling Museum op het Anton Pieckplein. De tekeningen in dit boekwerkje zijn vrolijk, het verhaaltje flinterdun. (Serie 2, deel 4)

Eft 2 Gouden Boekje Stoute PrinsesjeHet stoute prinsesje – met illustraties van Noëlle Smit

Het stoute prinsesje wordt in de Efteling uitgebeeld door een papegaai die iedereen napraat. Dit sprookje is bij bezoekers meer bekend onder de titel De sprekende papegaai. De vogel in het Gouden Boekje heeft dezelfde kleuren als die in het Sprookjesbos. Verder heeft Noëlle Smit haar eigen fantasie mogen gebruiken om het verhaal vorm te geven. (Serie 2, deel 9)

De Gouden Boekjes zijn per stuk te koop in de Efteling (à € 6,95 of € 7,00) of als complete set.

2016/2018 © Tekst en foto’s: Adri van Esch

Meest bezochte parkprofielen