“Ik ben in hart en nieren een rebelse pionier. Ik stort me telkens weer in een nieuw avontuur. Ik hou van het onbekende, van de spanning.” Eind jaren tachtig was het als hobby begonnen decoratiebedrijfje van Jan Maarten de Raad al een avontuur en nu is het dat nog steeds. Zijn Jora Vision is inmiddels een gesettelde onderneming, met ruim zeventig mensen in dienst en wereldwijd een grote naam op het gebied van ontwerpen, bouwen en leveren van gethematiseerde omgevingen en belevingen voor attractieparken, musea en zwemparadijzen. Naast de hoofdvestiging in het Zuid-Hollandse Rijnsburg is er een werkplaats in Werkendam en behoren het printbedrijf Jora Graphics in Nieuw-Vennep en Jora Entertainment in Almere tot de creatieve familie.
Voor de 46-jarige Jan Maarten De Raad is het een feest en een belevenis om door zijn eigen bedrijfshallen in Rijnsburg te wandelen. “Dan zie ik eerst een schets van een windvaan voor het boerderijthema van Drievliet, een beest met een wapperende das, een klein krabbeltje is het, meer niet. Een paar dagen later zie ik de character in het echt staan. Schitterend! Daar word ik reuze blij van.” Dat is volgens Jan Maarten de kracht van Jora Vision: “We zitten breed in de markt; we hebben de creativiteit én we verzorgen de productie. Ik geloof in die combinatie.”
Door de combinatie ontwerp en productie weten ze bij Jora Vision wat werkt en wat niet, zegt eigenaar De Raad. Hij roemt de medewerkers: “Iedereen is enthousiast. Dat moet ook wel, want onze mensen moeten veel reizen, in weer en wind buiten werken en ’s avonds zitten ze niet zelden op een saaie hotelkamer. De medewerkers hebben passie, gedrevenheid en geestdrift. Alles draait bij ons om creativiteit, niet eens om geld verdienen.”
Zo begon het ruim twintig jaar geleden ook, maar dan in het klein: het decoratiebedrijfje dat Jan Maarten eind jaren tachtig naast zijn studie met een vriend uit de straat startte, leverde nauwelijks iets op. “Het was echt hobby, liefhebberij. Als we op een zaterdag een BigMac verdiend hadden, waren we blij”, vertelt hij. “We zijn echt heel klein begonnen, in een oud rotpandje, een verlaten bloemenveiling. We verzorgden decoraties in winkels en horeca. Daarvoor kochten we materiaal uit China en Afrika. Palmen en zo. Op de vrije zaterdag maakten we dan rotspartijtjes met echt watervalletjes. We waren half decoratiebedrijf, half groothandel. Want we trokken ook door het land om bij bloemisterijen onze decoratiespulletjes te verkopen. Met een busje gingen we langs onze klanten. We hadden twee lijnen door het land: één over de A27 en de A1, naar Arnhem. De andere liep via de A4 en de A16 naar Rotterdam en Breda.”
De twintigers kochten hun decoratiespulletjes eerst in Nederland, later lieten ze het materiaal uit China komen. “Containers vol”, lacht Jan Maarten. “Op den duur gingen we ook rotsjes maken van coating. Via onze coatingleverancier kwamen we op de IAAPA terecht, de internationale beurs voor attractieparken. Ik dacht meteen: dit gaan we doen, daar gaan we mee door.” Maar er kwam een kink in de kabel: toen De Raad 24 was, overleed zijn vader. Gedwongen door de situatie kwam Jan Maarten aan het hoofd te staan van zijn vaders regionale bouwbedrijf.
“Ik twijfelde sterk of daar wel mijn toekomst lag, of ik daar mee door moest gaan. Ik miste het creatieve en ook het hele proces in de hand hebben. Het decoratiebedrijfje liep ondertussen gewoon door, daar was mijn vriend mee verder gegaan. Daar lag mijn hart. Op een gegeven moment dacht ik: als we nu eens grote decors gaan bouwen. Dan komt alles samen: het bouwbedrijf en de decoratiezaak.” Het plan slaagde: het gecombineerde bedrijf kreeg onder meer Center Parcs als klant en had al snel zes mensen in dienst.
Toch kroop bij Jan Maarten het bloed waar het niet gaan kon; hij wilde dolgraag naar China. Die wens kwam uit toen hij met zijn bedrijf op een beurs in Shanghai stond en door een Fransman gevraagd werd in Hongkong een agentschap op te zetten voor zijn onderneming in huisinrichtingen. De Raad hapte toe en reed korte tijd later als verkoper en bedrijfsleider door heel China met in zijn auto stalen van onder meer parketvloeren en gordijnen. “Het tweede jaar zei ik tegen de eigenaar: ‘Nu moeten we echt China in’. Er kwam een kantoor in Shanghai met twintig man personeel en het derde jaar ook één in Beijing.”
Toen was het voor Jan Maarten mooi geweest; hij keerde terug naar zijn vaderland. Daar pakte hij de draad bij zijn bedrijf – dat toen nog Jora Projecten heette en waarmee hij altijd nauw contact had gehouden – weer op. De naam veranderde in JoraVision en het werkveld werd vergroot van decors naar complete ontwerpen en de uitvoering van attracties en themawerelden voor parken en musea. Tegenwoordig draaien de Nederlandse decorbouwers en ontwerpers hun hand niet om voor een nieuwe inrichting van het Dolfinarium in Harderwijk, een complete darkride in het Franse Vulcania of de herontwikkeling van de legendarische achtbaan Psyké Underground in Walibi Belgium. En ze tekenen en ontwikkelen complete themaparken in Polen en Rusland. Zo bedacht JoraVision alle attracties, shows en zelfs het hele masterplan van Adventure World Warsaw, een 230 hectare groot attractiepark, resort en waterpark ten zuidwesten van de Poolse hoofdstad Warschau. Dat project kwam recentelijk in het nieuws vanwege problemen met Imtech. Dat van oorsprong Nederlandse bedrijf zou het complete projectmanagement, alle technische oplossingen en de civiele constructie verzorgen, inclusief het management van betrokken onderaannemers.
De tegenslag betekent volgens Jan Maarten de Raad nog niet het einde van Adventure World Warsaw. “Ze moeten in Polen nu wachten tot alles duidelijk is. Erg vervelend, maar ze zijn er heel weerbaar. Er zitten al tientallen miljoenen in het project, dus afblazen is geen optie. Wij werken ondertussen gewoon rustig door, want Adventure World Warsaw moet er echt wel komen.”
Twee andere grote projecten voor Jora Vision zijn een themapark in Rusland en het Belevenspark in Emmen. In de Drentse stad werkt een team van negen Jora-medewerkers onder de vlag van de VolkerWessels Groep aan het ontwerp van het nieuwe Dierenpark Emmen. Volgend jaar start de bouw en in 2015 gaat de 22 hectare grote ‘dierentuin van de toekomst’ open.
Nog eens veertien ontwerpers en ontwikkelaars zijn druk met de masterplanning en het ontwerp van een themapark in het Russische Anapa, een populaire badplaats aan de Zwarte Zee die jaarlijks door honderdduizenden gezinnen wordt bezocht. “Het wordt het eerste gethematiseerde pretpark van Rusland”, vertelt Jan Maarten de Raad. “Opdrachtgever Entertainment Industry vroeg ons na te denken over een eerste ontwerp van het park. Na een presentatie waren zij onder de indruk van onze designkwaliteiten en zo sleepten we de opdracht in de wacht. Het ontwerp van het park zal gebaseerd zijn op verhalen rondom de Zwarte Zee. We zijn erg trots dat we het contract met Entertainment Industry hebben getekend. Gezamenlijk hebben we een doel voor ogen en dat is het ontwikkelen van een uniek themapark in Rusland. Een prachtig doel; we kunnen dan ook niet wachten om aan de slag te gaan.”
Bij alle opdrachten die JoraVision uitvoert staat story telling centraal. “Als klein ventje bedacht ik al zelf verhalen”, zegt De Raad. “Ik had veel verbeeldingskracht en kon uren fantaseren. De beleving is een common goal voor bezoekers, de imagineers en de parkmedewerkers. De story line moet begrepen worden door zowel de ontwerpers als door de man die de attractie bedient. Het verhaal moet ook passen bij het klimaat; een Afrikadeel of het Wilde Westen in de Nederlandse winter, dat is zo zielig. En juist in een verhaal vertellen zijn we goed. Daar zit onze grote kracht. Want het verhaal, dat is het begin en het einde van alles.”
► Jora Vision is groot in China
