Disney was de pionier op het gebied van darkrides en het concern greep de suprematie terug met het multimediale Pirates of the Caribbean: Battle for the Sunken Treasure. De Efteling blijft trouw aan de klassiek vormgegeven darkride: Symbolica is daarvan het laatste en duidelijke bewijs.
Darkrides zijn niet weg te denken attracties uit de grote pretparken; bijzonder populair bij de bezoekers en dé manier voor een park om zich te onderscheiden van de rest. Een darkride biedt exact wat de naam zegt, een donkere rit door een wondere wereld. De gasten worden in een afgesloten gebouw met een vervoermiddel langs verschillende scènes geleid. Voordeel is dat de onderwerpers precies kunnen bepalen wat de bezoekers ziet, beleeft, hoort en zelfs ruikt. Ook de zichtrichting kan bepaald worden door het langzaam bewegende voertuig naar de scène toe te draaien. Juist om deze reden was Walt Disney een groot liefhebber van darkrides. Disney en zijn imagineers verhieven de darkride in de tweede helft van de vorige eeuw tot een ware kunstvorm.
Uitgekiende filmscènes
Tussen 1937 en zijn dood in 1966 werd Walt Disney wereldberoemd met zijn tekenfilms. Van de eerste avondvullende film Sneeuwwitje tot aan de 101 Dalmatiërs, Disney wist gedurende zijn hele werkzame leven toeschouwers te vangen met uitgekiende filmscènes. Een darkride bood hem dezelfde mogelijkheden: hij kon het publiek precies datgene laten zien wat hij wilde, net als in zijn films. Toen Walt Disney in de eerste helft van de jaren vijftig zijn eigen themapark ontwikkelde, sloot hij de darkride in zijn hart. Disneyland opende in 1955 met liefst drie speciaal ontwikkelde darkrides.
Hardboard en blacklight
Mr. Toad’s Wild Ride, Peter Pan’s Flight en Snow White Adventures waren de allereerste darkrides in Disneyland. Ze bestaan nog steeds. De drie attracties hebben een vergelijkbaar concept: simpele voertuigjes op of aan rails bewegen de bezoekers langs scènes gemaakt van hardboard, bewegende poppen en attributen. De voorstellingen vormen een logisch verhaal dat ondersteund wordt door muziek en speciale effecten. De darkrides krijgen een magische uitstraling door het gebruik van blacklight en fluorescerende verf.
Reis om de wereld
Helemaal nieuw waren de eerste drie darkrides van Disneyland niet. Al vijftig jaar eerder verschenen op kermissen treintjes en bootjes die door een fantasiewereld trokken. Bekend als Tunnel of Love of Ghost Train lokten ze toen al veel bezoekers. Walt Disney en zijn designers perfectioneerden het attractiegenre echter, niet alleen bij de opening van zijn Disneyland, maar ook nog decennia daarna. In 1966 opende in Disneyland It’s a Small World, een kleurrijke en muzikale reis om de wereld die twee jaar eerder werd ontwikkeld voor de Wereldtentoonstelling van New York. Deze attractie toont aan dat een darkride niet per definitie donker hoeft te zijn: It’s a Small World is een bombardement van licht en kleur.
Innovatieve darkrides
In de jaren daarna verraste Disney steeds weer met nieuwe, innovatieve darkrides, zoals Pirates of the Caribbean (1967), The Haunted Mansion (1969), Splash Mountain en The Great Movie Ride (1989), Roger Rabbit’s Car Toon Spin (1994), Indiana Jones Adventure: Temple of the Forbidden Eye (1995), Mystic Manor (2013) en Ratatouille, The Adventure in Walt Disney Studios in Parijs (2014). Disney bouwde ook interactieve darkrides, zoals Buzz Lightyear Laser Blast (1998) en Toy Story Midway Mania (2008).
Geleend en origineel
Themaparken over de hele wereld volgden Disney in de ontwikkeling van nieuwe darkrides, vaak voortbordurend op de thema’s die het Amerikaanse bedrijf ontgon. De Efteling kreeg Carnaval Festival (1984), duidelijk geïnspireerd op It’s a Small World. Het Duitse Europa-Park heeft voor Piraten in Batavia ideeën geleend bij Pirates of the Caribbean. Maar vaker nog creëerden pretparken hun eigen originele darkrides, die niet zelden tot de beste ter wereld horen. In een top-25 van de LA Times staat de veelgeprezen darkride Droomvlucht uit de Efteling op een eervolle achtste plaats, de interactieve shooter Abenteuer Atlantis in Europa-Park kreeg een elfde plek en Challenge of Tutankhamon in Walibi Belgium eindigde op nummer 13.
Zware concurrentie
Aan het van de vorige eeuw komt er voor het eerst zware concurrentie voor Disney als pionier en trendsetter op het gebied van darkrides. Rivaal Universal opent in 1999 in Islands of Adventure de darkride The Amazing Adventures of Spider-Man. Deze multimediale belevenis met driedimensionale filmbeelden en technologisch geavanceerde speciale effecten doet de branche versteld staan. Universal herhaalt het huzarenstukje nog enkele malen, in 2010 met het oogverblindende Harry Potter and the Forbidden Journey en in 2011 met Transformers: The Ride. Disney bouwt in die jaren nog steeds voortreffelijke – vooral klassieke – darkrides, maar komt niet met een overtuigend antwoord op de greep naar de koppositie door Universal.
Virtueel onder water
Toch sloeg Disney terug: in juni 2016 opende Shanghai Disneyland en daar presenteerde het huis van de muis een volledige remake van Pirates of the Caribbean, een darkride die zijn gelijke niet kent. Pirates of the Caribbean: Battle for the Sunken Treasure heeft ongekend scherpe digitale projecties rondom de bezoekers, prachtige animatronics en gedetailleerde decors. De boten lopen over een track, kunnen vooruit, achteruit en zelfs schuin varen en ze kunnen een kwartslag naar de scène toe draaien. Tijdens de acht minuten durende tocht worden de vaartuigen virtueel onder water geduwd en gaat de rit verder over de bodem van de oceaan.
Publiekslievelingen
Met Pirates of the Caribbean: Battle for the Sunken Treasure liet Disney zijn suprematie op het terrein van darkrides weer gelden. Het Amerikaanse concern zette de trend door met Na’vi River Journey in Animal Kingdom. Ook daar stappen bezoekers in boten die hen onder meer langs de fluorescerende planten van Pandora leiden. De boottocht eindigt met een ontmoeting met Na’vi Shaman of Songs, de meest geavanceerde animatronic tot nu toe, die met haar liedjes positieve energie aan het regenwoud geeft.
Klassieke vorm
Omdat darkrides nog altijd de lievelingen van de bezoekers zijn zullen we van deze attractievorm kunnen blijven genieten. In de nieuwere vorm, met driedimensionale filmbeelden, interactiviteit en trackloze voertuigen, maar ook in de meer klassieke vorm, met decors en animatronics. Symbolica in de Efteling is daarvan het laatste en zeer aansprekende voorbeeld. De in het schitterende Paleis der Fantasie ondergebrachte darkride biedt bezoekers een tocht in Fantasievaarders, zespersoons voertuigen zonder rails die door geheime gangen en magische vertrekken rijden. De finale van de zeven minuten durende rit is in de imposante Koningszaal, waar koning Pardulfus Domerano de gasten verwelkomt op een feestelijke audiëntie. De Efteling gelooft nog volop in darkrides: voor de opvolger van Fata Morgana en Droomvlucht trok het themapark in Kaatsheuvel liefst 35 miljoen euro uit.
► Symbolica heeft de Efteling een hart gegeven
► Darkrides tillen parken naar Champions League
► Nederlandse darkride in de etalage
► Interactieve darkride: schieten met je handen
2017 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Disney, Adri van Esch
