Een grote stalen achtbaan van een verhaal voorzien en thematiseren is één van de grootste uitdagingen voor attractieparken. Het tientallen meters hoge en honderden meters lange gevaarte laat zich moeilijk in een decor gieten. Tot de jaren negentig van de vorige eeuw hoefde dat ook niet: een kale achtbaan was voldoende om grote drommen gasten naar het pretpark te trekken. De Python in de Efteling – bouwjaar 1981 – heeft niet meer dan een kaal, inspiratieloos station, de enige decoratie bestond uit bloembakken rond de pilaren van de baan en het hoogtepunt van thematisering is de toegangspoort met de beeltenis van een Python inclusief een – later toegevoegde – trillende spleettong.
Uitdagende opdracht
Met de komst in 1992 van Disneyland naar Europa moest ook de concurrentie zich buigen over het aankleden van een achtbaan. Disney bracht zijn gelauwerde Big Thunder Mountain mee naar het oude continent; een kunstig in een gigantische berg wegstopte achtbaan die minutieus gethematiseerd is rond het thema mijnbouw. Vanaf dat moment pasten achtbanen zonder verhaallijn en met slechts een karig station niet meer bij een ambitieus attractiepark. Designers en imagineers bogen zich over de meest uitdagende opdrachten in hun werkveld: hoe dompel je een reusachtig stalen gevaarte onder in een aansprekend thema?
Overdekt
Een voor de hand liggende oplossing is het volledig overdekken van de rollercoaster waardoor er meer en eenvoudigere manieren ontstaan om een sfeer op te roepen. Ook hier zette Disney de toon met Space Mountain, een donkere achtbaan rond het thema ruimtevaart en het oneindige heelal. In Disneyland Paris is Hyperspace Mountain sinds dit jaar gethematiseerd rond de filmserie Star Wars en is Rock ‘n’ Roller Coaster een levende muziekvideo. De Efteling heeft Vogel Rok, gebaseerd op de verhalen rond Sinbad de Zeeman, en het Duitse Europa-Park heeft EuroSat, dat eveneens een ruimtevaartthema heeft.
Succesvol aankleden
De échte uitdaging ligt echter bij het succesvol aankleden van een achtbaan die in de openlucht staat. Disney boekt daar de meeste lof en waardering. Gesteund door astronomische budgetten kan de Amerikaanse parkgigant achtbanen laten verdwijnen in bergen en mijnen, in mysterieuze tempels of in futuristische bouwwerken. Ook Phantasialand heeft een reputatie opgebouwd met het verstoppen van achtbanen in creatieve droomwerelden. Het Duitse pretpark heeft rollercoasters als Black Mamba, F.L.Y. en Taron – meestal noodgedwongen vanwege de krappe beschikbare ruimte – kunstzinnig en rijkelijk gethematiseerd ingepast tussen andere attracties en faciliteiten.
► Taron startte met stokjes op een platte plaat
Enthousiasme van bezoekers
De grootste attractieparken van Europa wagen het niet meer om een achtbaan te presenteren zonder enige vorm van thematisering. Alleen een achtbaan die alle andere overtreft qua hoogte of snelheid kan nog ‘kaal’ worden gepresenteerd; de attractie haalt dan zijn populariteit uit het record dat gebroken wordt. Elk jaar weer buigen ergens in Europa imagineers van zowel de parken als externe specialisten zich over hoe ze een nieuwe stalen achtbaan gaan inpassen in een verhaal en een decor. Ze weten dat hun inspanningen niet voor niets zijn: ze kunnen rekenen op enthousiasme van de bezoekers want achtbanen zijn – zeker als ze ook nog eens een goede storyline hebben – populair bij het kritische pretparkpubliek.
► Bezoekers redden ruimteschip U.S.S. Enterprise
Griekse avonturen
In 2015 lag de uitdaging om een achtbaan van een verhaal en een decor te voorzien met Baron 1898 bij de Efteling, in 2016 bij Phantasialand en ontwerper Eric Daman, dit jaar ligt die opdracht bij het Franse Parc Astérix en de Nederlandse firma JoraVision. De nieuwe attractie Pégase Express biedt niet alleen een rit op een spannende achtbaan van bijna een kilometer lang, maar ook een verhaal rond de Griekse avonturen van het onoverwinnelijke stripduo. Veel van de door JoraVision in samenwerking met parkeigenaar Compagnie des Alpes bedachte thematisering bevindt zich in het station van de rollercoaster, Gare Montparnassos. De naam van de opstapplaats is zowel een knipoog naar het bekende Parijse metrostation als naar de gelijknamige Griekse berg.
Grappen en kwinkslagen
Net als in de stripboeken van Astérix en Obelix zit ook Gare Montparnassos vol met kleine en grote grappen en kwinkslagen. Op de muur staat een plattegrond van het treinnetwerk die grote gelijkenis vertoond met de metrokaart van Parijs en posters maken gewag van een te bouwen treintunnel naar Londinium. “Bij de start van het project kregen wij de mogelijkheid om een verhaal en een concept te ontwikkelen binnen het universum van Astérix en Obelix”, vertelt Simeon van Tellingen, creatief directeur bij JoraVision. “De attractie zou komen te liggen in het Griekse gedeelte van het themapark. De uitdaging was om een setting te bedenken die de typische Astérix en Obelix-humor ademt, maar geen letterlijk onderdeel van één van de stripboeken kopieert. We kwamen op het idee van een treinstation dat de thuisbasis van de Griekse treinmaatschappij Pegasus is. We gaven het station veel humoristische items, zoals snoepautomaten, borden met vertrektijden en kiosken met kranten en tijdschriften met koppen die subtiel verwijzen naar hedendaagse dilemma’s. Op de gesloten kassa’s van het station staan de voor Frankrijk zeer herkenbare stakingen aangekondigd en de geldautomaten zijn ‘en panne’.”
Medusa is boos
De rollercoaster rond het vliegende paard Pegasus heeft naast twee liftheuvels – een van 21 en een van 13 meter hoog – ook nog een lancering waarbij de treinen door sneldraaiende banden op snelheid worden gebracht. Vanuit Gare Montparnassos voert de rit naar de tempel van Medusa. Medusa – bekend van het afzichtelijke slangennest als haardos – is duidelijk niet gediend van de verstoring, waarna de trein achterstevoren haar tempel uit wordt gekatapulteerd.
Synergie
“De kracht van ons designteam is de synergie tussen de verschillende expertises”, denkt JoraVision-baas Jan Maarten de Raad. “Voor Pégase Express brachten we architecten, illustratoren, grafische ontwerpers en een creatief directeur samen. Het is voor ons belangrijk dat onze ontwerpen, waarin elke keer nieuwe innovaties en uitdagingen zijn verwerkt, zowel technisch als budgetmatig haalbaar zijn. We plannen de bouw- en uitvoeringskosten vanaf de voorontwerpfase. Als je nu naar de bouwfoto’s van Pégase Express kijkt, zie je slechts een paar verschillen met het conceptontwerp. We hebben het kennelijk goed ontworpen en de kosten juist ingeschat. Daar zijn we trots op!” Voor de ontwikkeling en bouw van Pégase Express had moederbedrijf Compagnie des Alpes liefst zestien miljoen euro uitgetrokken. Een prachtig gethematiseerde achtbaan kost een paar duiten.
23 mei 2017 © Tekst: Adri van Esch – Beeld: JoraVision, Parc Astérix, Disneyland Paris, Phantasialand, Adri van Esch
