Buiten de grenzen van attractieparken is het – in tegenstelling tot ín de parken – een goed gebruik om een architectenbureau in te schakelen voor het ontwerpen van hotels en congrescentra. Bij Shanghai Disneyland mocht het befaamde Grimshaw Architects een compleet nieuwe versie van Tomorrowland ontwerpen en ontwikkelen. Dat was en is uniek: voor het eerst drukte een architectenbureau zo prominent en openlijk een stempel op een deel van een themapark. Voor faciliteiten buiten de parken werden al veel langer bekende architecten gevraagd. In de jaren tachtig van de vorige eeuw breidde Walt Disney World in Florida de hotelcapaciteit zo fors uit dat Disney-baas Michael Eisner besloot architecten van naam opdrachten te geven voor het ontwerpen van hotels om het groeitempo bij te kunnen houden.
Entertainment architecture
Eén van de eerste architecten op wie Eisner een beroep deed was Michael Graves. Hij tekende twee reuzenhotels: The Swan met 760 kamers en The Dolphin met 1500 kamers. Het eerste opende in 1989, het tweede in 1990. “Classic, but also fun”, zo omschreef de gelauwerde architect zijn creaties vlakbij Epcot. Disney noemde de golf van nieuwe moderne gebouwen in de pretenclave bij Orlando ‘entertainment architecture’. Korte tijd later werd deze vorm van architectuur ook grootschalig toegepast in Euro Disneyland Resort: daar openden begin 1992 hotels van de gerenommeerde architecten Robert Stern (Newport Bay en Cheyenne), Antoine Grumbach (Sequoia Lodge) en Antoine Predock (Santa Fe). Ook Michael Graves mocht een hotel ontwerpen voor wat nu Disneyland Paris heet: Hotel New York. In Nederland deed ‘entertainment architecture’ eveneens in 1992 zijn intrede met het Efteling Hotel dat ontworpen werd door Wilco Meeuwis. De bekende Bossche architect bedacht voor het park in Kaatsheuvel een ‘zwevend’ kasteel met felrode torenkoepels.
Disney’s vlaggenschiphotels
De architectenfirma die de grootste stempel heeft gedrukt op prestigieuze hotelontwerpen voor Disney wereldwijd is Wimberly, Allison, Tong & Goo (WATG). Het succesvolle architectenbureau uit Irvine, vlakbij Los Angeles, heeft onder meer de extravagante hotels Atlantis in Dubai, The Venetian en Caesars Palace in Las Vegas en The Palace of the Lost City in Sun City in Zuid-Afrika op zijn naam staan. Voor Disney ontwierp WATG de vlaggenschiphotels Tokyo Disneyland Hotel, Hong Kong Disneyland Hotel en in Parijs het Disneyland Hotel. Maar het begon voor het internationale architectenbureau allemaal met de Grand Floridian Resort, het meest luxueuze hotel in Walt Disney World, op monorailafstand van het Magic Kingdom.
Seven Sees Lagoon
Aanvankelijk had Disney een heel ander hotel in gedachten dan het elegante en romantische Grand Floridian. Op de A-locatie aan het meer voor het Magic Kingdom zouden vier hotels komen; twee ervan – The Contemporary en The Polynesian – moesten meteen bij de opening in 1971 operationeel zijn. Het derde en vierde hotel zouden later worden toegevoegd. De hotels zouden Perzië (het huidige Iran) en Thailand als inspiratiebron krijgen. Voor het Aziatisch gethematiseerde hotel was al een lap grond van achtduizend vierkante meter opgespoten in de Seven Sees Lagoon, zo zeker was Disney van zijn zaak dat dit hotel er daadwerkelijk zou komen.
Roet in het eten
De plannen voor het Thais gethematiseerde hotel waren een onderdeel van het masterplan voor Walt Disney World dat eind jaren zestig werd opgesteld. Daar komen we ook voor het eerst de naam van Wimberly, Allison, Tong & Goo tegen: de firma maakte voor Disney de tekeningen voor het zeshonderd kamers tellende Asian Resort. Een jaar na de opening van het Magic Kingdom en de hotels The Contemporary en The Polynesian meldde The Walt Disney Company dat snel een begin zou worden gemaakt met de ontwikkeling en bouw van het Aziatische hotel. De bouwstart stond gepland voor 1974 met de feestelijke opening een jaar later. Maar de wereldwijde oliecrisis gooide roet in het eten. Het aantal toeristen dat naar Florida reisde, viel flink terug en Disney besloot het plan voor een derde hotel aan de Seven Sees Lagoon in de ijskast te zetten.
Charme van een strandhotel
Toch kwam er op die plek aan het grote meer, tussen The Polynesian Resort en het Magic Kingdom in, een hotel, maar het werd geen hotel met een Thais thema. Men koos voor een andere insteek: waar het Thai Resort een verlengde moest worden van Adventureland, Contemporary Resort een achtergrond was voor Tomorrowland, zo zou het nieuwe hotel een expansie zijn van Main Street, U.S.A. Op 28 juni 1988 opende Disney’s Grand Floridian Resort, een luxe complex dat de charme uitstraalde van een strandhotel rond de vorige eeuwwisseling. Het architectenbureau dat het romantische hotel ontwierp was Wimberly, Allison, Tong & Goo.
Ken je gasten door en door
Het succes van WATG bij het ontwerpen van hotels bij de beste themaparken ter wereld is gebaseerd op drie regels die te allen tijde worden gevolgd, vertelt adjunct-directeur Tom Fo van het gerenommeerde bureau. “Ten eerste: vertel een verhaal en hou je daar consequent aan. Het verhaal komt niet alleen terug in het thema, maar ook in de gebruikte materialen en de details, zowel binnen als buiten. Tweede gouden regel: ken je gasten door en door. Weet wat hun verwachtingen zijn en hoe je die wilt overtreffen. En als laatste: doe je huiswerk. Bestudeer en onderzoek het thema zodanig dat alles wat je doet correct en geloofwaardig is.”
Op onderzoek uit
“Of een klant waarvoor we werken ons nu carte blanche geeft, een eenvoudige briefing heeft opgesteld of juist al heel veel heeft uitgewerkt, wij beginnen altijd met het opstellen van een verhaallijn”, legt Fo de werkwijze van WATG uit. “Daarna gaan we op onderzoek uit. Toen we The Venetian in Las Vegas ontwikkelden, verbleven we met het hele team een week in Venetië. We wandelden door de straatjes, aten pizza, maakten foto’s, video’s en sketches en spraken met inwoners en toeristen.” Voor The Grand Floridian werden vooral boeken over de architectuur uit de Victoriaanse tijd bestudeerd. “Vergeet niet dat er toen nog geen internet bestond”, lacht architect Charles Corwin, die destijds bij de bouw van Grand Floridian betrokken was. “Veel mensen denken dat de Grand Floridian is gebaseerd op Hotel Del Coronado, maar het hotel in Disney World is veel gedetailleerder dan het Coronado in San Diego.”
Vespa’s en olijfbomen
“Alle hotels die wij voor themaparken ontwierpen zijn speels en tot in de puntjes gethematiseerd”, stelt Tom Fo. Hij neemt een ander meesterwerkje van zijn architectenbureau als voorbeeld: het Portofino Bay Hotel in het Universal Studios Resort bij Orlando. “Vanaf het moment dat de gasten de oprijlaan opdraaien, zijn zij ervan overtuigd dat ze in Italië zijn aanbeland. Oude Italiaanse posters sieren de muren in de lobby, er klinken Italiaanse aria’s en de hotelkamers liggen aan pittoreske straatjes met pastelkleurige gevels. De bezoekers kijken uit over het haventje dat het evenbeeld is van het stadje Portofino aan de Middellandse Zee. Langs de kade staan Vespa’s en olijfbomen.”
Buongiorno
Voor het verkrijgen van de juiste ambiance is een grote rol weggelegd voor het hotelpersoneel, vindt Fo. In de themahotels zijn de medewerkers eigenlijk acteurs. Disney noemt zijn werknemers niet voor niets ‘cast members’. “In het Portofino Bay Hotel begroeten de personeelsleden de gasten steevast met ‘buongiorno’, en ze nemen afscheid met ‘ciao’. ’s Avonds brengen zangers aan de haven een serenade aan de gasten vanaf een balkon.” Het idee voor hotel Portofino kwam van Steven Spielberg. De filmproducent was aan het eind van de vorige eeuw betrokken bij de ontwikkeling van Islands of Adventure, het tweede themapark van Universal. Portofino, 35 kilometer ten zuidoosten van Genua, was één van zijn favoriete vakantiebestemmingen. Spielberg stelde voor het schilderachtige havenstadje te reproduceren, Wimberly, Allison, Tong & Goo voerde het uit.
Moderne materialen
“Het is altijd de uitdaging om een zwaar gethematiseerd hotel ook nog optimaal te laten functioneren als hotel”, vertelt Charles Corwin. “Het moet er schitterend uitzien, maar het moet ook praktisch zijn. Zo wilden we de gasten van The Grand Floridian terug laten reizen naar de tijd dat spoorwegmagnaten in Florida aan het einde van hun lijnen luxueuze hotels bouwden. Die hotels waren compleet van hout, maar in het warme, vochtige Florida is dat geen goede materiaalkeuze. We gebruikten daarom moderne materialen, zoals aluminium stroken met een houtstructuur. Alleen op plekken waar de gasten het materiaal kunnen aanraken gebruikten we echt hout.”
Italië in hartje Florida
Ook in het 750 kamers tellende Portofino Bay Hotel worden gasten op het verkeerde been gezet. Tom Fo: “Op diverse plekken hebben we trompe-l’oeil toegepast, een techniek die ook in Italië veel te vinden is. Op muren en bij ramen lijken luiken en balkonnetjes te zitten, maar ze zijn er niet echt, ze zijn geschilderd. Zo komt Italië tot leven, in hartje Florida. We bouwden de klokkentoren van de San Martino in Portofino na, in het haventje nemen vissersbootjes bezoekers mee naar de twee themaparken en het water naar één van de drie zwembaden loopt over een replica van een Romeins aquaduct. Het enige verschil met Portofino is dat er geen zwerfaval ligt in de straatjes van het hotel”. En dan lachend: “Eigenlijk is Portofino Bay beter dan Italië!” •
Dit is deel 2 uit een tweeluik over themaparken en architectenbureaus. Deel 1 gaat over Tomorrowland in Shanghai Disneyland, ontworpen door Grimshaw Architects.
► Tomorrowland uit de koker van een architectenbureau
2019 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Kent Phillips (Disney), Jeff Krause, Michael Schroeder, Wbeem, Joe Penniston, Adri van Esch
