Tot begin jaren tachtig van de vorige eeuw heeft de Efteling geen echt spannende attracties. Een wandeling door het Spookslot was het griezeligste wat bezoekers konden ondernemen. Daar komt in 1981 verandering in: de Efteling opent dan een echte thrill ride. De Python is een ongekende sensatie: een stalen achtbaan met twee loopings en twee kurkentrekkers. In geen enkel ander pretpark op het Europese vasteland staat op dat moment een achtbaan die zo lang, snel en avontuurlijk is. Het succes – door de komst van de Python gaat het bezoekersaantal van de Efteling richting twee miljoen – komen er meer ‘ruige’ attracties, zoals de Halve Maen, Joris en de Draak en Baron 1898.

De eerste thrill ride: de Python

Op 12 april 1981 opent de Python, de eerste achtbaan van de Efteling. De Python komt er niet zonder slag of stoot. In het jaar voor de opening wordt flink gediscussieerd of het Kaatsheuvelse sprookjespark het pad van romantische en op kinderen gerichte attracties wel moet verlaten. Geestelijk vader Anton Pieck haalt zijn neus op voor het stalen monster, al zegt hij wel te begrijpen dat de Efteling ook de oudere jeugd moet boeien om te kunnen groeien. Twee milieuverenigingen, waaronder de Brabantse Milieufederatie, tekenen bezwaar aan tegen de nieuwe kolos. Ze vrezen horizonvervuiling en geluidsoverlast in het naastgelegen natuurgebied. Op last van de Raad van State ligt de bouw van de Python zelfs twee maanden stil. In januari 1981 worden de werkzaamheden weer hervat. De Nederlandse achtbaanbouwer Vekoma rondt de bouw van de nieuwe aanwinst precies op tijd voor de aanvang van het nieuwe seizoen af.

De Python is 750 meter lang en 29 meter hoog. De achtbaan staat in de meest zuidoostelijke hoek van het attractiepark, op de plek waar vroeger parkeerplaats Oost lag. Boven aangekomen heb je een paar seconden lang een prachtig uitzicht over de omgeving. Rechts van je liggen de Loonse en Drunense duinen. Recht voor je ligt de Efteling en daarachter Kaatsheuvel. Als je de draai hebt gemaakt – vlak voordat je 22 meter de diepte in stort – kun je in de verte Tilburg zien liggen. Dan schiet je met 85 kilometer per uur door de baan. Je ervaart diverse G-krachten: 3,5 positief drukt je in je stoel en 0 negatief geeft het gevoel dat je uit je zitje vliegt. Na 2 minuten en 20 seconden is je Python-ervaring achter de rug en rijden de treintjes met de roodbruine slangenhuidprint het station weer binnen.

► Python: successtory met een valse start

Voor dappere kompels: Baron 1898

Mijnbaron Gustave Hooghmoed heeft in één van zijn mijnen een goudader ontdekt. Hij zoekt kompels die de kostbare delfstof uit de grond willen halen. Maar dat is een klusje dat niet van gevaar ontbloot is. De mijnwerkers moeten niet alleen tientallen meters diep onder de bodem werken, de grond wordt ook nog eens beschermd door Witte Wieven. En die laten geen moment onbenut om het delven van het edelmetaal te boycotten.

Hooghmoed zoekt de dappere kompels onder de bezoekers van de Efteling. Hen staat een adembenemend avontuur te wachten, met als apotheose een achtbaanrit loodrecht omlaag de rokende mijn in. Het achtbaanritje in Baron 1898 is het hoogtepunt van de attractie, maar de belevenis begint veel eerder, al bij het betreden van het stationsgebouw. In het Kleedlokaal is te zien dat er al heel wat mijnwerkers beneden zijn: aan de muren hangen helmen en kleren. Gustave Hooghmoed belooft de nieuwe kompels gouden bergen, maar de Witte Wieven dagen hem uit en waarschuwen voor de gevaren van de gouddelving.

In het Loonlokaal doet de hebzuchtige mijnbaron nog éénmaal persoonlijk een beroep op zijn arbeiders. Ze worden verzocht in de treinen te stappen die hen naar de mijn zal brengen. Het voertuig met de passagiers schiet naar boven, langs draaiende kettingen, puffende machines en dampende ovens. De Witte Wieven doen nog één poging de rit te saboteren, maar tevergeefs. De mijntrein snelt met achttien kompels naar de top, hangt op dertig meter hoogte enkele seconden stil en schiet vervolgens 37,5 meter omlaag, een rokend mijngat in.

Dan gaat het vlug: een halve looping met een halve rol, een kurkentrekker binnenstebuiten en een snelle spiraal volgen elkaar in een razendsnel tempo op. De adrenaline giert door de kelen van de passagiers, die na twee minuten weer terug zijn in het stationsgebouw.

► De Ferrari onder de achtbanen

Strijd tussen Water en Vuur in Joris en de Draak

De houten racerachtbaan Joris en de Draak is de directe buurman van de Python. Op de rollercoaster racen de treinen Vuur en Water tegen elkaar. Elke baan is exact 810 meter lang. Bij ieder rondje is het weer de vraag: wie wint deze keer de strijd? Aan de finish geeft een banner aan welke trein het snelste was. De berijders worden in het station met gejuich en vaandels als glorieuze winnaars begroet. Voor de verliezers rest niets anders dan gejoel.

Het verhaal rond Joris en de Draak is dat een vurige moerasdraak het koninkrijk bedreigt. De koning roept de hulp van de burgers in om het monster te verslaan. Onderweg komen de moedige strijders de negen meter hoge draak tegen: hij spuwt vuur en slaat met zijn staart het water omhoog. Ook wandelaars kunnen het angstaanjagende groene beest in zijn zompige en mistige leefgebied bekijken.

De dubbele houten achtbaan is gebouwd door het Amerikaanse bedrijf Great Coasters International. Andere achtbanen van deze bejubelde fabrikant zijn Troy in Toverland en Wodan in Europa-Park. Joris en de Draak nam in 2010 de plek in waar tot de zomer van 2009 de Pegasus stond, een veel kleinere houten achtbaan. De 25 meter hoge dubbele achtbaan is uniek voor het noordwesten van Europa. De dichtstbijzijnde houten racerachtbaan is Stampeda in het Spaanse Port Aventura. De treintjes van Joris en de Draak bereiken een topsnelheid van 75 kilometer per uur.

De Vliegende Hollander tart het noodlot

De Vliegende Hollander is een combinatie van darkride, achtbaan en watercoaster. Een tochtje in één van de elf sloepen begint in de overdekte haven. Die bereik je door in het statige koopmanshuis van kapitein Willem van der Decken de geheime smokkelgang te volgen. Eerst vaar je met je dertien medepassagiers rustig het indrukwekkende havenstadje uit. Eenmaal op open zee wordt de stemming grimmiger: de sloep belandt in dichte mist en je ziet geen hand meer voor ogen. Je hoort alleen de meeuwen en af en toe het onheilspellende geluid van een scheepsbel. Dan slaat het noodlot toe: onweer, wind en regen teisteren je sloep. Plots komt de boeg van De Vliegende Hollander op je af. En dramatische botsing wordt ternauwernood voorkomen: je sloep schiet omlaag, onder het spookschip door.

Dan begint het tweede deel van je spannende reis. De sloep wordt naar boven getakeld op een lift met een helling van 45 graden. Bovenaan kijkt kapitein Willem van der Decken goedkeurend toe, maar zijn gezicht verandert in een lachende doodskop. Vlak voordat de deuren in de nok van de toren open vliegen, roept een indringende mannenstem: ‘Ik zal varen tot het einde der tijden’. Een fractie van een seconde heb je een prachtig uitzicht op houten achtbaan Joris en de Draak. Dan stort je met zeventig kilometer per uur de diepte in. Je vliegt over een duinenlandschap en eindigt met een enorme splash in het water.

De hoofdrol in de attractie is weggelegd voor Willem van der Decken. Hij was kapitein op één van de schepen uit de vloot van de illustere Verenigde Oost-Indische Compagnie. Van der Decken roept met zijn onfatsoelijke gedrag het noodlot over zich af. Zijn schip Den Hollander vergaat en herrijst als een mysterieus spookschip: De Vliegende Hollander.

De Vliegende Hollander opent in 2007 de poorten, een jaar later dan oorspronkelijk gepland. Problemen bij de bouw – onder meer met de liftheuvel – zorgen voor grote vertraging. De cijfers van de attractie behoren tot de indrukwekkendste in de Efteling: per uur kunnen er maximaal 1900 perosnen mee, de attractie beslaat een oppervlakte van 1,7 hectare en de toren aan de rand van het havenstadje is ruim 22 meter hoog.

Vlucht door het donker in Vogel Rok

Donkere achtbaan Vogel Rok is gebaseerd op Sinbad de Zeeman, die de hoofdrol speelt in zeven sprookjes van Duizend-en-één-nacht. Sinbad maakt zeven spannende tochten. Op zijn tweede en vijfde zeereis kruist de gigantische adelaar Rok (of Roc) zijn pad. In het tweede verhaal wordt Sinbad door Rok meegesleurd de lucht in. Deze avontuurlijke vlucht vormt de basis voor het verhaal rond de achtbaan: net als Sinbad beleven de bezoekers een snelle tocht over heuvels en door dalen.

Gasten gaan de attractie binnen tussen de gigantische poten van Vogel Rok door. De meer dan 22 meter brede en negen meter hoge Rok staat in het Guinness Book of Records als grootste vogel in een attractiepark. In de wachtrij zie je het enorme ei van de vogel liggen. Een rit in de overdekte achtbaan in het Reizenrijk duurt ruim anderhalve minuut. Je gaat niet over de kop, maar suist wel negentien meter omlaag met een topsnelheid van 65 kilometer per uur. En je raast door de bek van een gigantische slang een tunnel vol lichteffecten in. Vogel Rok werd in 1998 geopend en was de duurste attractie die de Efteling tot dan toe gebouwd had. Het donkere avontuur kostte bijna dertien miljoen euro.

Trotseer de woelige baren in de Halve Maen

De Halve Maen staat in het Guinness Book of Records te boek als grootste schommelschip van Europa. Er kunnen 85 zeevaarders in en het vliegende schip haalt een uitzwaai van 25 meter met een topsnelheid van 54 kilometer per uur. De Halve Maen begint en eindigt zijn reis in een pittoresk haventje, met panden als De Huys Duynder Visser en Taveerne d’Oude Liefde.

De Halve Maen was de naam van een schip van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Kapitein Henry Hudson kreeg van de VOC de opdracht een snelle route naar Indië te vinden. In april 1609 vertrok hij vanaf Texel en vijf maanden later voer hij de haven van New York binnen. Daar strandde zijn missie om via het westen naar Azië te varen. De replica in de Efteling is zes meter langer dan het origineel: de echte Halve Maen was ongeveer 21 meter lang.

De schipschommel in het Ruigrijk maakte in 1982 zijn eerste tochtjes. Het frame waarin de schommel hangt is twintig meter hoog. In de wachtrij kun je kiezen of je op de middelste banken wilt zitten of op de voorste en achterste banken. Kies je voor de buitenste banken van het schip, dan ga je hoger en heb je nog meer het gevoel dat je van je zitplaats wordt getild.

Onder is boven in Villa Volta

Het vervloekte huis Villa Volta is een milde thrill ride: je bereikt geen hoge snelheden en gaat niet over de kop. Al heb je dat gevoel wel: doordat het huis als een wasmachinetrommel om je heen draait en het gedeelte met de banken heen en weer schommelt, heb je even de indruk zelf ook ondersteboven te gaan. In dit ‘madhouse’ lijkt boven onder en onder boven.

In één van de twee voorshows doet Hugo van den Loonsche Duynen zijn lot uit de doeken: hij heeft met zijn bende De Bokkenrijders de abdij van Postel beroofd. Daarna werd als straf zijn landhuis vervloekt door een vrouwelijke geest, die bovenop het gebouw heeft plaatsgenomen. Alleen een bezoeker met ‘de reine geest als van een pasgeboren kind’ kan de verschrikkelijke ban doorbreken. In de hoop daarop nodigt Hugo alle gasten uit zijn huis te betreden.

In de hoofdkamer van de villa nemen bezoekers plaats op vier banken. Al snel merken ze dat het huis vervloekt is: de hele kamer draait om zijn as en ook de banken bewegen. Het spektakel werkt desoriënterend op de gasten. Villa Volta opende in 1996 en kreeg een jaar later een award van de internationale brancheorganisatie van themaparken THEA. Hugo’s imposante villa kostte 4,5 miljoen euro en ligt in een typisch Engelse tuin tussen Raveleijn en Volk van Laaf in.

Tot 2020: IJskoude afdaling in de Bob In de Efteling kon je tot eind 2019 elke dag met een bobslee een rit maken door een ijskanaal. In de Bob reden zespersoons bobsleeën vrij door een 524 meter lange goot van staal. De voertuigen liepen niet op rails, maar door een holle baan. Ze kozen daarbij hun eigen weg. Tijdens de rit zorgden remmen ervoor dat de sleeën de juiste snelheid aanhielden. Bij regen was de baan glibberiger en daardoor de rit spannender. Een tochtje in de Bob begon in het Zwitsers gethematiseerde station in het Anderrijk. De Bob stamde uit 1985, was twintig meter hoog en bereikte een snelheid van zestig kilometer per uur. De Bob werd in 2020 vervangen door de familieachtbaan Max & Moritz. ► A good idea never dies

► Alles over de Efteling

© Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Hans van Kilsdonk, Adri van Esch, Frans Schouwenburg, Dirk-Jan Kraan, Randy, Efteling