Schrijven was Hans Christian Andersens lust en leven. Hij zette wereldberoemde sprookjes en vertellingen op papier, die in meer dan honderd talen uit het Deens werden vertaald. Hans Christian schreef ook artikelen voor Portfolio, het eerste wekelijkse magazine dat eind jaren dertig van de negentiende eeuw in Denemarken verscheen. Portfolio was een uitgave van Georg Carstensen, een vriend van Andersen. Carstensen opende op 15 augustus 1843 Tivoli, een stijlvolle tuin aan de rand van de binnenstad van Kopenhagen, geïnspireerd op de tuinen en parken die hij in het buitenland had gezien.
Chinese nachtegaal
Op 11 oktober 1843, de laatste dag van het eerste seizoen van Tivoli, bezocht Hans Christian Andersen de tuin van zijn vriend Georg. Hij werd meteen verliefd op het park met zijn elegante gebouwen in Chinese en Arabische stijl. Die dag rijpte bij Hans Christian het idee voor het sprookje Nattergalen, in het Nederlands De Chinese Nachtegaal. Hij schreef het in twee dagen tijd: op 11 oktober zette hij in Tivoli de eerste gedachten op papier, een dag later maakte hij het sprookje in zijn kamer aan de Nyhavn 20 in Kopenhagen af. In de vertelling heeft een Chinese keizer alles wat zijn hartje begeert: een prachtig paleis in een immense tuin met de mooiste bloemen. Precies zoals in Tivoli Gardens. In de uitgestrekte hof woont een nachtegaal die de vorst betovert met haar schitterende gezang. Als de keizer een mechanische nachtegaal krijgt, verdwijnt het levende diertje diep het woud in. De machinale nachtegaal gaat echter kapot en de keizer wordt zo depressief zonder het bekoorlijke gezang dat zijn onderdanen vrezen voor zijn leven.
H.C. Andersen Slottet
Het sprookje loopt goed af – de levende nachtegaal keert terug naar het paleis en de keizer fleurt weer helemaal op door haar aanlokkelijke tonen – en Hans Christian is in de jaren daarna nog meermaals in Tivoli te vinden. Nog steeds zijn in het park midden in Kopenhagen veel sporen van de Deense auteur te vinden. Dat begint al net buiten het park: op de hoek van de Rådhuspladsen en H.C. Andersens Boulevard staat sinds 1965 een beeld van de schrijver. Hij zit met een boek op schoot en kijkt dromerige naar de overkant, waar Tivoli ligt. Recht in zijn zicht staat een statig gebouw uit 1873. Tivoli kocht het pand in 1978 en doopte het om tot H.C. Andersen Slottet. Op het dak van het kasteelachtige gebouw staan naast de naam van het stadspark ook vuurwerkpijlen gemaakt van kleine lampjes. Hans Christian lijkt er vanaf zijn stoel aan de overkant gebiologeerd naar te kijken.
Vliegende koffer langs sprookjes
Ook in het amusementspark zijn diverse verwijzingen naar Hans Christian te vinden. Meest opvallende is de darkride Den flyvende Kuffert, genoemd naar een sprookje dat de Deen schreef in 1839. In open koffers maken bezoekers een reis langs 32 bekende sprookjes van de verhalenverteller. In de laatste scène van de attractie ontmoeten de gasten een animatronic van de schrijver zelf, zittend aan zijn werktafel. In het historische pantomimetheater van Tivoli zijn geregeld verhalen van Andersen opgevoerd. Op het toneel werden de sprookjes Tommelise (Duimelijntje), Fyrtøjet (De Tondeldoos), Svinedrengen (De Varkenshoeder) en Den standhaftige Tinsoldat (De standvastige tinnen soldaat) tot leven gebracht. In het stuk Kærlighed i Skarnkassen (Liefde in de vuilnisbak) werden de Andersen-sprookjes Hemdboordjes, Stopnaalden en Schattebouten bijeen gebracht in één pantomimespel. Aan diverse van de voorstellingen werkte de Deense koningin Margrethe mee als kostuumontwerpster.
Sprookjesbos
Hans Christian Andersen is ook terug te vinden in andere attractieparken. In het Sprookjesbos van de Efteling zijn vijf vertellingen van de Deense schrijver uitgebeeld: De Rode Schoentjes, De Kleine Zeemeermin, Het Meisje met de Zwavelstokjes, De Nieuwe Kleren van de Keizer en De Chinese Nachtegaal. Het Efteling Hotel had een Hans Christian Andersen-suite, met een schildering van De Rode Schoentjes op de muur. Deze hotelkamer werd in het najaar van 2023 omgebouwd tot Droomvlucht Suite. In het Duitse Europa-Park heeft het Fjord Restaurant in het Scandinavische themagebied een aparte eetruimte, de Andersen-Stube. Ruim anderhalve eeuw na zijn eerste pretparkbezoek is voor fan Hans Christian nog steeds een beduidende rol in verschillende attractieparken weggelegd.
► Pretparken hebben hun wortels in Kopenhagen
► Een pretpark midden in de stad, gaat dat?
► De sporen van de gebroeders Grimm
2023 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Adri van Esch, Walter van Esch, Simon Verheij (Tivoli), Martin Heiberg (Copenhagen Media Center)
