Tony Baxter maakte alles groter en mooier

Walt Disney Imagineering in het Californische Glendale is de plek waar alle nieuwe attracties voor de Disney-parken worden bedacht, ontworpen en vaak ook gebouwd. In dit bedrijf worden trends gezet die door de hele industrie worden gevolgd. Eén van de kopstukken bij Imagineering is Tony Baxter; ruim veertig jaar geleden kwam hij als jonge designer het walhalla van de attractiebusiness binnen. Hij stond aan de wieg van Disney-klassiekers als Big Thunder Mountain en Splash Mountain en werd eind jaren tachtig verantwoordelijk voor het ontwerp en de uitvoering van het Europese Disneyland bij Parijs.

Knikkerdoolhof

Zeventien jaar was Tony Baxter toen hij een vakantiebaantje kreeg in Disneyland in Anaheim, niet ver van zijn ouderlijk huis. In zijn vrije uurtjes schepte hij daar ijs, terwijl hij daarnaast studeerde voor theaterontwerper aan de California State University in Long Beach. Eén van zijn afstudeerprojecten was een tot in het kleinste detail vormgegeven ‘marble maze’. Dat knikkerdoolhof bezorgde hem in 1970 een baantje bij Walt Disney Imagineering. Halverwege de jaren zeventig kwam de grote doorbraak voor Baxter; hij bedacht een treinenlandschap waar een achtbaan doorheen raasde. De eerste Big Thunder Mountain opende in 1979 in Anaheim en sindsdien is de attractie ook gebouwd in Florida, Frankrijk en Japan.

Magische gevoel

“Ik mocht spelen met treintjes en de mooiste modelbaan bouwen en kreeg er nog voor betaald ook”, lacht Tony Baxter als hij terugdenkt aan de verwondering uit die tijd. Groot voordeel bij het ontwerpen van die inmiddels wereldberoemde en veelgekopieerde attractie was volgens Baxter dat hij in zijn hart nog een kind was. “Mijn collega-ontwerpers waren allemaal al langer in dienst en heel volwassen. Ik was van kleins af aan opgegroeid met Disneyland, dat was een deel van mijn leven. Bovendien was ik mijn kinderlijke onschuld nog niet kwijt. Ik weet wat het is kind te zijn en betoverd te zijn door Disney. Dat gaf me een voorsprong op de andere designers. Er zijn betere ontwerpers dan ik, betere ingenieurs ook, maar ik had het magische gevoel dat ik als kind beleefde vastgehouden.”

► Wat is imagineering?

Mooiste Disneyland

In 1989 werd Tony Baxter benoemd tot hoofdontwerper van het nieuw te bouwen Disneyland in de bietenvelden ten oosten van Parijs. Een enorme uitdaging, herinnert de imagineer zich. “We wilden van de enorme lege zandvlaktes het mooiste Disneyland van de wereld maken. Dat is gelukt: het park bij Parijs is het mooiste. Maar Disneyland in Californië is het meest charmant en het Magic Kingdom in Walt Disney World in Florida het meest spectaculair. Nee, ik kan niet kiezen, dat is hetzelfde als vragen naar een lievelingskind.” Voor Disneyland Paris maakten Tony Baxter en zijn team gebruik van de ervaringen die zij in de Verenigde Staten hadden opgedaan.

Art deco-straat

“We wilden alles groter en mooier maken. In het Amerikaanse Disneyland werden Big Thunder Mountain en Space Mountain later toegevoegd. In Parijs kwamen die attracties centraal in het ontwerp en konden we ze meteen het mooist denkbare plekje geven. Big Thunder Mountain bijvoorbeeld ligt midden in het water, prachtig gewoon. Over Main Street, U.S.A. – waardoor alle bezoekers het park binnenkomen – hebben we stevig gediscussieerd: moesten we het een andere aanblik geven dan in de States? Heel lang borduurden we voort op het idee van een art deco-straat uit de jaren dertig. Maar we vreesden uiteindelijk dat het charmante, het lieflijke dan weg zou zijn. Dus maakten we een verbeterde versie van de straten in de Amerikaanse parken, maar wel nog met grote historische reclameborden in art deco-stijl.”

Gelukzalig gevoel

Het binnenpleintje bij restaurant Auberge de Cendrillon en het kasteel van Doornroosje met in de kelder de rokende draak zijn Tony’s favoriete plekjes in Disneyland Paris. “Op het ommuurde pleintje bij Auberge de Cendrillon kom ik tot rust. Als ik daar zit, in het zonnetje, en Assepoester komt plots naar buiten gelopen, dan voel ik me gelukzalig.” De draak in de kerker van het lichtroze kasteel was een idee van Baxter. “Ik was als kind ontzettend onder de indruk van de draak in de film The 7th Voyage of Sinbad, uit 1958. Bezoekers blijken het beest ook te waarderen: het staat in de top drie van belevenissen die de gasten zich herinneren. Het kasteel zelf moest sprookjesachtiger worden dan de bouwwerken in Amerika. Frankrijk staat immers vol met kastelen; die nabootsen had geen enkele zin.”

Herberg aan de ingang

“Het meest trots ben ik op het hotel dat de ingang van het park vormt. In de aanloopfase naar de opening van Disneyland Paris in 1992 bestudeerden we wat toeristen doen als ze aankomen in bijvoorbeeld Versailles of de Tuilerieën. Het viel ons op dat ze blij zijn dat ze gearriveerd zijn. Zo iets van ‘we hebben een lange reis gehad, maar we zijn er’. Onze conclusie was dat we onze gasten – die uit heel Europa komen – zich welkom moesten laten voelen. Het plan ontstond om een façade van een herberg aan de ingang van het park te bouwen, het ultieme symbool van gastvrijheid. Tot we beseften dat er ook hotels bij Disneyland gebouwd gingen worden; waarom dan niet een echt hotel als entree van het park?”

Uitwaaiende kleren

Er waren allerlei aanvankelijke bezwaren, herinnert Tony zich. “Gasten zouden ook na sluitingstijd het park in kunnen kijken en ze zouden hun kleren laten uitwaaien op de balkons, wat het zorgvuldig ontworpen beeld zou verstoren. Al die tegenwerpingen werden uiteindelijk terzijde geschoven en we hebben dat hotel gebouwd. Groots, overweldigend en toch heel hartelijk. Het leek onmogelijk, maar werd een doorslaand succes. Nu hebben we ook in andere parken een hotel bij de poort: het Grand Californian Hotel naast de ingang van Disney California Adventure bij Los Angeles en hotel MiraCosta dat de toegang tot Tokyo DisneySea vormt.”

Orkestleider

Als grote baas van de afdeling Creative Development voelt Tony Baxter zich een orkestleider die samen met alle muzikanten een symfonie moet spelen. “De instrumenten op een prachtige manier samenbrengen, dat is mijn rol. Ik zie mijn medewerkers niet als architect, ingenieur, kledingontwerper of 3D designers, ik zie ze als Michel (Baxter bedoelt hier de Nederlandse imagineer Michel den Dulk, red.), Skip of Fred. Ieder met zijn eigen unieke talenten en kwaliteiten. Als ik een idee heb, denk ik: ik haal Fred erbij, ik roep Skip of ik bel Michel.

Carwash

Ideeën heeft Tony Baxter genoeg. “Die kunnen ontstaan op de meest voor de hand liggende plekken. Het idee om muren in tegengestelde richting te laten bewegen waardoor het lijkt of een vervoermiddel heel snel vooruit schiet – we hebben dat toegepast in de attractie Indiana Jones Adventure in Disneyland in Californië – kreeg ik toen ik in mijn auto in de carwash zat. Dan komt er zo’n wasstraat over je heen en krijg je het gevoel dat je wagen rijdt. En de attractie Soarin’ (waarin bezoekers een film bekijken gezeten in gigantische hanggliders en daardoor het gevoel hebben dat ze echt over het landschap scheren, red.) ontstond toen één van mijn collega’s met Meccano uit zijn jeugd aan het spelen was.”

Creatieve invallen

“Ons nieuwste idee is om bezoekers in snelle voertuigen kriskras door elkaar heen te laten racen. Ik zie voor me dat veertig mensen gezeten op voertuigen – dat kunnen paarden, kamelen, fietsen of auto’s zijn – door elkaar heen racen om als eerste bij de finish te zijn. Een team is nu aan het bestuderen of dit idee ook daadwerkelijk uitvoerbaar is. Als het technisch haalbaar is, kunnen we het toepassen in toekomstige attracties.” Het zal niet het laatste idee zijn dat aan het brein van Tony Baxter is ontsproten; de Amerikaan barst van de creatieve invallen en plannen. En die zullen allemaal het daglicht zien want, zo zegt Baxter: “I lóve coming up with ideas.”

► Disney over de hele wereld
► Alle kastelen in zes Disneylanden