Robert-Jaap Jansen, Allard Blom, René Merkelbach en Mark van Haasteren, vier creatieve geesten die een grote inbreng hadden in de nieuwste musical van de Efteling, De Sprookjessprokkelaar. We vroegen hen in hoeverre ze zelf een Sprookjessprokkelaar zijn of voelen. Immers, in ieder mens schuilt een kleine of grote Sprookjessprokkelaar. Iedereen zoekt naar ervaringen en belevenissen om daarmee zijn of haar eigen levensverhaal te schrijven. “Verhalen? Ik ben er echt dól op!”, zegt regisseur Mark van Haasteren. “Als ik een mooi verhaal hoor, ben ik verkocht. Maar ik ben wel meer een toehoorder dan een verteller. Wat ik hoor en lees, zet ik om in theater en spel. En door op die manier een voorstelling te creëren, ben ik toch ook weer een verteller. En inderdaad: in ieder mens zit een verhalenverzamelaar. Kijk naar Facebook en Instagram, dat gaat ook over verhalen. De één is daar beter in dan de ander. Sommige mensen zijn vergeten hoe ze hun eigen verhaal bij elkaar moeten sprokkelen. Om te voorkomen dat er tegen mensen – net als tegen hoofdrolspeelster Sterre – wordt gezegd: ‘Je leeft wel, maar beleeft niks’ is de boodschap van deze musical ‘Vertel je verhaal en vertel het door!”
Geestelijk vader
Robert-Jaap Jansen is niet alleen de art director van de nieuwe familievoorstelling in het Efteling Theater, hij is ook de geestelijk vader van de figuur Sprookjessprokkelaar. “Ik vond dat de Efteling een verhalenverteller nodig had. Eén die takjes bij elkaar sprokkelt en daarmee de meest fantasierijke verhalen samenstelt. Het is mooi om te zien dat mijn creatie zich steeds verder ontwikkelt en dat andere creatieve talenten ook met de Sprookjessprokkelaar aan de slag gaan. Paul van Loon en prinses Laurentien van Oranje schreven een kinderboek over hem en hier op het toneel staat ineens een dynamisch karakter dat kan zingen en dansen. Toch weer heel anders dan de figuur in het park, die wat mystiek en statig is. Een spannende ontwikkeling.”
Vleesgeworden Sprookjessprokkelaar
Al sinds 1992 is Robert-Jaap Jansen art director bij de Efteling en in die kwart eeuw was hij bij ontelbare projecten betrokken. “Ik ben de vleesgeworden Sprookjessprokkelaar”, lacht hij. “In de kast op mijn werkkamer staan drie mappen vol ontwerpen voor de sprokkelaar. Je kunt wel zeggen dat ik hem goed ken, ja. De takjes die hij verzamelt zijn woorden en zinnen, die hij door elkaar husselt tot er een verhaal ontstaat. Die takken komen terug in het decor van de musical. Ik wilde in het grote theater van de Efteling een intiem decor. Ontwerper Joris van Veldhoven kwam op het lumineuze idee van de cirkelvorm waarrond het verhaal zich afspeelt.” De constant draaiende en schuivende halfronde kooien gemaakt van takken vormen samen met twee takkentrappen de spil van het decor, dat bovendien is verrijkt met talloze visuele vondsten waardoor De Sprookjessprokkelaar een lust voor het oog is.
Prachtig popliedje
Én een lust voor het oor, met dank aan Eftelings huiscomponist René Merkelbach. “Ik heb de melodieën bij elkaar gesprokkeld voor de liedjes”, glimlacht hij. “Daarvoor spreek ik eerst uitgebreid met de schrijvers en de makers, en lees vervolgens het verhaal aandachtig door. Als ik dan ga componeren zijn de liedteksten klaar. Met één uitzondering: gedurende het proces bleek er nog behoefte aan een extra liedje. Ik heb dat gemaakt en ‘gevuld’ met de inspirerende woorden na-na-na-oe-oe-ah. Achteraf is daar door Allard Blom een magnifieke tekst op gemaakt. ‘Ga!’ is nu de favoriete song van de drie meisjes die Sterre spelen. Heel begrijpelijk: het is een prachtig popliedje en Sterre mag het helemaal alléén zingen. Solo, het is háár liedje!”
Ieder woordje wegen
Ook René Merkelbach voelt zich een Sprookjessprokkelaar. Zijn muziek is door de hele Efteling te horen. “En het is algemeen bekend wat muziek in en met een attractie doet”, vertelt de componist van de muziek van onder meer Symbolica, De Vliegende Hollander, Joris en de Draak en Baron 1898. “Dus ja, eigenlijk vertel ook ik verhalen.” Voor Sprookjessprokkelaar de musical deed Merkelbach dat samen met Allard Blom, die verantwoordelijk is voor het script en de liedteksten. “Voor deze voorstelling was dat best wel een klus”, vertelt Blom. “Door de opbouw van het boek van Paul van Loon en prinses Laurentien was de vertaalslag naar het theater niet heel gemakkelijk te maken. Het was zoeken, maar dat is mijn werk, dat hoort erbij. We kozen voor Sprookjessprokkelaar een andere vorm dan bijvoorbeeld voor Pinokkio of De Gelaarsde Kat, met meer beeld en minder tekst. Dus moest ik ieder woordje wegen.”
Gasten verrassen
Door de beeldende vorm en de beperktere spreekteksten is Sprookjessprokkelaar de musical veel emotioneler en associatiever dan vorige musicals, vindt Allard Blom. “Bezoekers moeten daar even aan wennen. Ze verwachten dezelfde opzet als bij De Gelaarsde Kat, maar dat doen we niet bij de Efteling. Nu niet, nooit. We willen de gasten verrassen! Kinderen hebben er veel minder moeite mee dan volwassenen dat de details in de verhaallijn niet zijn uitgeschreven, is mijn ervaring. Zij hebben aan een half woord genoeg. Hen hoef je niet uit te leggen waar de koning is: in het kasteel natuurlijk!”
Verbindende factor
Een kinderboek, een karakter in het park en nu een eigen musical, de Sprookjessprokkelaar maakt een bliksemcarrière. Toch is de loopbaan van de eerbiedwaardige sprokkelaar nog lang niet ten einde, denkt Robert-Jaap Jansen. Je kunt oneindig veel vertellingen met en rond hem bedenken. “Hij vertelt niet alleen klassieke sprookjes, maar ook nieuwe, moderne verhalen. De Sprookjessprokkelaar kan de verbindende factor zijn tussen toen en nu.” Tot en met 2 april kan iedereen de verhalenverteller aan het werk zien op de planken van het Efteling Theater. Toeschouwers kunnen zijn belevenissen op het toneel delen in eigen virtuele verhalenmandjes als Facebook, Twitter en Instagram. Want uiteindelijk schuilt in ieder mens een Sprookjessprokkelaar.
2017 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Efteling, Adri van Esch
