Met jaarlijks rond achttien miljoen bezoekers staat Disneyland in de top drie van best bezochte attractieparken ter wereld. Het plan van Walt Disney om attracties te ‘verstoppen’ in schitterend gethematiseerde kastelen, bergen en filmstadjes sloeg in als een bom – bij zijn concurrenten – en zorgde vanaf de allereerste dag voor gigantische bezoekersstromen richting Anaheim. Maar voor het zover was, moest Walt heel wat scepsis overwinnen. Het lukte de gelauwerde filmmaker amper om voldoende geld bij elkaar te sprokkelen om zijn droom tot leven te wekken. Hij moest zelfs zijn naam verkopen om het startkapitaal voor Disneyland bij elkaar te brengen.
Geen investeerders
Walt zocht naarstig naar bedrijven die wilden investeren in zijn themapark. Maar de entertainmentbranche hield de boot af, ondanks de naam en faam van Disney. Ook broer Roy, de financiële man van Walt Disney Productions, vermeed het onderwerp Disneyland liefst zoveel mogelijk. “Telkens als ik er met mijn broer over begin, heeft hij het plotseling druk met andere dingen; ik durf het bijna niet meer ter sprake te brengen”, klaagde Walt eens. Uiteindelijk zegde Roy tienduizend dollar toe om onderzoeken te doen naar de haalbaarheid van het park, maar dat was in de verste verte niet genoeg om alle plannen van Walt ten uitvoer te brengen.
Lees verder onder de foto
Lumineus idee
Net toen het vooruitstrevende en ambitieuze plan van Walt leek te stranden, kwam Roy met een lumineus idee. Hij stelde voor dat Walt zijn naam zou verkopen aan het bedrijf. Hij zou daarvoor wekelijks drieduizend dollar krijgen, naast een jaarlijks bedrag van vijftigduizend dollar. Bovendien kreeg Walt vijf tot tien procent van de opbrengst van alle verkochte producten met daarop de naam Disney. Walt was door die constructie geen grootaandeelhouder meer van Walt Disney Productions, maar kreeg daarvoor in de plaats een goedbetaald arbeidscontract. Voordeel was dat Walt zich nu ook kon verbinden aan projecten buiten het bedrijf, naast de werkzaamheden die hij voor de Disney-studio’s bleef verrichten.
WED Enterprises
Walt Disney liet er geen gras over groeien. Op 16 december 1952, meteen nadat de deal rond was, richtte hij zijn eigen bedrijf WED Enterprises op. Hij mocht aan zijn nieuwe geesteskind, dat zich zou bezighouden met het ontwikkelen, ontwerpen en bouwen van het themapark en alle attracties, weliswaar niet meer zijn eigen naam hangen – die was immers verkocht – hij mocht zijn naam wel afkorten. WED staat voor Walter Elias Disney. Walt nam meteen mensen aan van wie hij wist dat ze de creativiteit hadden om zijn ideeën voor een themapark uit te kunnen voeren. In 1986 werd WED Enterprises omgedoopt in Walt Disney Imagineering, nadat het al in 1965 onderdeel was geworden van Walt Disney Productions.
Geen bruikbare voorstellen
De drang om een eigen ontwerporganisatie op te zetten ontstond omdat externe bedrijven die hij had ingeschakeld niet met goede en bruikbare voorstellen kwamen. De plannen waarmee de ingehuurde architecten Charles Luckman en William Pereira – ontwerpers van het themapark Marineland – kwamen, vonden geen genade in de ogen van Disney. Walt vroeg advies aan zijn buurman, architect Welton Becket. Of hij wellicht het park kon tekenen? Welton wimpelde de opdracht beleefd af: “Niemand kan Disneyland voor jou ontwerpen, Walt. Je zal je eigen mensen moeten gebruiken. Architecten kunnen je niet helpen, die hebben niet de juiste achtergrond.”
Lees verder onder de foto
Een zaak, een instelling
Walt nam de raad van zijn buurman aan en stichtte WED Enterprises. Eén van zijn kersvers aangenomen imagineers, Herb Ryman, tekende in 1953 met potlood de eerste schets van Disneyland. Een meer definitieve uitvoering van het themapark werd op canvas gezet door kunstenaar Peter Ellenshaw en door Walt op 27 oktober 1954 op televisie gepresenteerd (foto). Het was het begin van Disneyland, het park dat op 17 juli 1955 opende en dat de wereld van de attractieparken volledig opnieuw definieerde. Daarvoor had Walt wel zijn naam moeten verkopen. En dat deed toch een beetje pijn: “Ik ben niet meer Walt Disney”, zei hij ooit. “Disney is een zaak, een instelling, een beeld in de ogen van het publiek. Ik heb mijn hele carrière gewijd aan het creëren van dat beeld, en ik geloof onvoorwaardelijk in waar Disney voor staat. Maar dat ben ik, de persoon Walt Disney, niet meer.”
► Disney: heer en meester van de kastelen
► Alle Disney-parken ter wereld
15 juli 2022 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Disney
