Wie een meerdaags verblijf heeft geboekt in de Efteling, of in de buurt van het attractiepark woont, heeft diverse mogelijkheden om ook buiten de hekken van het park verhalen te ontdekken. Zo ligt in natuurgebied Loonsche Land, onmiddellijk ten zuiden van de Efteling, het Keienspoor, 24 grote gemarkeerde stenen die samen een wandelroute vormen. Via de gerieflijke fietssnelweg F261 kan men eenvoudig het historische vestingstadje Heusden en de bourgondische stad Den Bosch bereiken. Wie van fietsen houdt kan ook de achttien kilometer lange route De Verdoemde Brief volgen, met sporen naar de vervloekte partituur van Danse Macabre. Een postkoetsier moet deze akelige partituur bezorgen bij alle deelnemers aan het Muziekconcours van de Abdij van Capelle van Kaatsheuvel. Maar wie de partituur leest, is voor eeuwig verdoemd. Wij stapten op de fiets om het spoor van de postbezorger rondom de Efteling te volgen.
Lees verder onder de foto
Oude postkantoor
De fietsroute start op het voorplein van Bosrijk, een van de twee vakantieparken van de Efteling, en voert vervolgens naar het centrum van Kaatsheuvel. In de levendige Hoofdstraat van het dorp bevindt zich op nummer 24 en 26 het oude post- en telegraafkantoor. In het uit 1915 stammende pand werd post gesorteerd en werden handmatig telefoongesprekken doorverbonden. Het gebied de Langstraat, waarin Kaatsheuvel ligt, was vooral bekend om de ambachtelijke schoenindustrie. Vanuit het postkantoor werden dan ook heel wat pakketjes met schoenen verzonden. Begin jaren zeventig verloor het pand de functie als postkantoor en werd het gesplitst in twee delen.
Lees verder onder de foto’s
Brabantse Sahara
Vanuit het centrum van Kaatsheuvel loopt de fietsroute oostwaarts, richting de Loonse en Drunense Duinen. Het pad van de postkoerier loopt midden door de uitgestrekte bossen en over de indrukwekkende heide- en zandvlaktes waar dit nationale park zo beroemd om is. Het verhaal van De Verdoemde Brief speelt zich af in oktober 1876. Met zijn witte paard Stampvoet en zijn zwarte paard Nachtmerrie bezorgt de koerier plichtsgetrouw alle brieven en pakjes die hem zijn toevertrouwd. Bij herberg Bosch en Duin stopt hij steevast om zijn paarden te laten drinken. Nog steeds is Bosch en Duin, halverwege de route, een pleisterplaats voor bezoekers aan de ‘Brabantse Sahara’. Vanaf dit restaurant loopt een wandelpad van een halve kilometer naar een uitkijkpunt. Vanaf daar is het uitzicht over de stuifzandvlakte adembenemend.
Lees verder onder de foto’s
Natuurpoort
Bij de herberg besluipt een zwarte kat de postkoets met een brief in zijn bek, zo gaat het verhaal verder. De bijzondere kat met één blauw en één geel oog legt de envelop ongezien op de bok. Vanwege zijn beroepscode moet de postkoetsier die brief bezorgen. Maar de schrik slaat om zijn hart als hij ziet aan wie het poststuk, waarvan hij weet dat het vervloekt is, geadresseerd is: aan de barones van het Witte Kasteel. Op die jonge gracieuze vrouw werd hij bij de allereerste ontmoeting op slag verliefd. Vertwijfeld spoort hij zijn paarden aan in de richting van het Witte Kasteel in Loon op Zand, en ook onze fietsroute leidt die kant op. Onderweg komen we langs de Natuurpoort van Loon. De Natuurpoort herbergt een eetcafé en is startpunt van verschillende wandel-, fiets-, mountainbike- en ruiterroutes.
Lees verder onder de foto
Stille liefde
Net voorbij het Oranjeplein in het dorp Loon op Zand leidt een korte aftakking van de route naar het Witte Kasteel. Aan de Kasteellaan staat een pand dat weinig meer van een kasteel wegheeft – daar heeft de Efteling betere voorbeelden van – maar meer van een statig landhuis. In de veertiende eeuw stond hier wel een echt kasteel, met bijgebouwen waarin soldaten, een smederij en een bakkerij waren ondergebracht. In 1777 werd op de resten van dit imposante kasteel het landhuis gebouwd, inclusief een slotgracht en een koetshuis. Het Witte Kasteel is tegenwoordig eigendom van een stichting die gezorgd heeft voor restauratie van het historische gebouw. Als de postkoerier bij het Witte Kasteel aankomt, zo gaat de legende, ziet hij de barones buiten op een bankje zitten, in afwachting van de brief. Hij hoort haar zingen en zijn hart breekt. Koste wat kost wil hij zijn stille liefde beschermen. Deze brief mag de jonge barones nooit in handen krijgen! De postkoetsier schendt nu de erecode en raast er met brief en al vandoor, weg van het Witte Kasteel, weg van de jonge barones.
Lees verder onder de foto
Statige bomenlaan
De postkoets gaat sneller en sneller, richting de Oude Eftelingsestraat, een route die we op ons stalen ros ook volgen. Dit prachtige wandelpad door een statige bomenlaan ligt aan de linkerkant, vlak vóór de geasfalteerde Eftelingsestraat die naar de verblijfsaccommodaties van de Efteling voert. De Oude Eftelingsestraat is, net als het pretpark zelf, genoemd naar het buurtschap dat daar ooit lag. We stappen er nog één keer af om het slotakkoord van de sprookjesachtige fietstocht te beleven. De sage zegt dat dit pad naar de Abdij van Capelle van Kaatsheuvel leidt. Tijdens de dolle rit weg van de jonge barones raakt de verliefde koetsier de controle over zijn postkoets kwijt. Hij klapt tegen een boom en al zijn brieven verwaaien door de wind. En daar is ook weer het mysterieuze zwarte katje. Eén blauw en één geel oog lichten op: het Onnoembare! Dan volgt er een felle strijd tussen de koerier en het Onnoembare om wie die ene brief aan de barones te pakken krijgt.
Lees verder onder de foto’s
Kwalycke Zaken
Er is geen ‘Ze leefden nog lang en gelukkig’ aan het einde van dit sprookje. Wie De Verdoemde Brief uiteindelijk weet te bemachtigen blijft in het ongewisse. Hoe het afloopt met de jonge koerier en zijn geliefde barones mag elke fietser zelf invullen. Vanaf de Oude Eftelingsestraat leidt de route terug naar vakantiepark Bosrijk. Wie nog de Efteling in wil, kan vlak voor Bosrijk rechtsaf de weg naar het park volgen. De fiets kun je gratis achterlaten in de fietsenstalling naast de hoofdentree. In het park kun je het geel- en blauwogige katje zelf tegen het lijf lopen bij de populaire attractie Danse Macabre. Daar maak je in de Abdij van Capelle van Kaatsheuvel hoogstpersoonlijk het vermaledijde Muziekconcours mee. En wie een zwak gekregen heeft voor de zwarte kat kan in Dr. Charlatans Kwalycke Zaken een souvenir aanschaffen. Met sokken met daarop gele en blauwe ogen of een sleutelhanger heb je altijd het Onnoembare binnen handbereik.
Praktisch • Fietsroute De Verdoemde Brief is bewegwijzerd via het Brabantse fietsknooppuntennetwerk. Fietsers volgen de wit-groene borden van knooppunt naar knooppunt. De tocht start en eindigt bij knooppunt 52. Download hier de hele route.
Bij het oude postkantoor en het Witte Kasteel liggen tegels in het trottoir met uitleg over deze historische gebouwen. De complete sage De Verdoemde Brief lees je hier.
De Verdoemde Brief is een coproductie van Brabant Partners, Efteling en Breda University of Applied Sciences. De fietsroute behoort tot de Sagen & Legenden-routes. Andere Brabantse verhalentochten in deze reeks zijn De Bende van de Witte Veer, Het Duvelsklökske, Het Mysterie van de Gouden Peelhelm en De Witte Vos.
► Over de fietssnelweg naar de Efteling
31 augustus 2025 © Tekst en foto’s: Adri van Esch
