In de Efteling wordt Duurzaam met een hoofdletter D geschreven. Dat is geen modegrill maar zit al sinds 1950 in het DNA van het bedrijf. In dat jaar werd Stichting Natuurpark De Efteling opgericht, nog steeds de enige aandeelhouder van het attractiepark. Het doel is ‘bevordering van het toerisme naar en binnen de gemeente’ met nadrukkelijk aandacht voor landschap en de natuur. Vandaar de naam van de stichting. Vandaar ook dat het woord ‘Natuurpark’ welbewust in kapitalen op twee gigantische batterijen staat die zijn geplaatst op het parkeerterrein van de Efteling. De accu’s, verpakt in vrolijk beschilderde zeecontainers, worden opgeladen met overtollige energie van de zonnepanelen die op hetzelfde parkeerterrein staan. Deze drie miljoen euro kostende energieopslag kan de zonne-energie één etmaal opslaan en inzetten wanneer het park die het meest nodig heeft, ook als de zon niet schijnt. Hierdoor wordt het elektriciteitsnet minder belast en heeft de Efteling tevens een oplossing gevonden voor de netcongestie waar groeiende Brabantse bedrijven mee geconfronteerd worden. De plaatsing van de megabatterijen vormt één van de maatregelen waarmee het attractiepark zijn ambitie – klimaatneutraal in 2030 en klimaatpositief in 2032 – wil waarmaken.
Natuurlijke en duurzame ontwikkeling
De officiële naam Stichting Natuurpark De Efteling geeft aan dat de natuur nog steeds centraal in het park; bezoekers geven de verzorgde groene omgeving waarin ze vertoeven een nóg hoger waarderingscijfer dan de spannendste achtbaan of het wonderlijkste sprookje. De Efteling koestert de natuurrijke omgeving waarin het ligt. Vastgelegd is dat slechts elf procent van het terrein bebouwd mag worden, de overige 89 procent blijft groen. In 2018 tekende het bedrijf met twee grote milieuorganisaties het convenant ‘Natuurlijke en duurzame ontwikkeling Wereld van de Efteling’. Daarin is opgenomen dat het park haar groene omgeving wil vasthouden en versterken.
Lees verder onder de foto
460.000 kilo papier
In het voorjaar van 1959 – lang voordat het woord duurzaamheid überhaupt een plekje had in de Dikke van Dale – zette de Efteling een volgende stap. Met de ingebruikname van de eerste Holle Bolle Gijs stimuleerde het attractiepark de bezoekers op een speelse manier om een duurzame keuze te maken. De inmiddels twaalf Gijzen roepen de gasten met hun indringende ‘Papier hierrr’ op om hun afval in te leveren. Als beloning volgt een welgemeend ‘Dank u wel!’ Jaarlijks wordt zo door de vriendelijke afvaleters 460.000 kilo papier verzameld. “Het is de ideale manier om onze gasten met afval bezig te laten zijn zonder hen ermee te belasten”, vertelt algemeen directeur Fons Jurgens. “Bezoekers zijn een dagje uit, je wilt hen niet teveel vermoeien met het scheiden van hun afval. We hebben daarom maar twee soorten afvalbakken: één voor PET-flesjes en één voor het overige afval. In 2021 hebben we 244.730 PET-flesjes opgehaald. Het statiegeld – een bedrag van bijna 37.000 euro – ging naar Villa Pardoes, het vakantieverblijf naast ons park voor ernstig zieke kinderen. Het overige afval scheiden wij aan de achterkant. We doen er ook alles aan om de hoeveelheid afval te verminderen, onder meer door verpakkingen herbruikbaar te maken. Het mooiste voorbeeld is misschien wel ons kindermenu; dat zit een paddenstoel die kinderen leeg mee naar huis nemen. En de paddenstoel maakt nog echt muziek ook!”
Twee grote projecten
In de afgelopen jaren zette de Efteling al diverse stappen op het gebied van duurzaamheid. Kleinere stappen, zoals het vervangen van niet-duurzame verlichting door ledlampen bij attracties en elektrisch frituren en bladblazen. En grotere, zoals de aanleg van het grootste laadplein van de Benelux waar 174 elektrische auto’s tegelijkertijd opgeladen kunnen worden. Ook twee grote projecten zijn inmiddels gelanceerd: een gigantisch zonnepanelenveld en een systeem voor warmte-koudeopslag.
Lees verder onder de foto
Zonnepanelencarports
Met de komst van ruim 12.000 nieuwe zonnepanelen zette de Efteling de grootste stap op het gebied van duurzaamheid tot nu toe. De zonnepanelen werden geplaatst op een carport van liefst 23.000 vierkante meter op het parkeerterrein van het attractiepark. De panelen kunnen ongeveer 4.320.000 kilowattuur opwekken. Dat is twintig procent van het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van de Efteling en vergelijkbaar met een gemiddeld elektriciteitsverbruik van circa 1750 huishoudens. Voor bezoekers zijn de zonnepanelencarports ook een uitkomst: hun auto staat koeler in de zomer en sneeuwvrij in de winter. De zonnepanelen op parkeervak M zijn niet de eerste in het pretpark. Op het dak van darkride Symbolica liggen zo’n achthonderd panelen, op werkplaats ’t Gildehuys liggen er 245 en ook op de daken van De Vliegende Hollander en horecacomplex Station de Oost liggen zonnepanelen. En daar blijft het niet bij, want in september 2023 kreeg de Efteling er nog eens zo’n zes voetbalvelden (ongeveer 29.200 vierkante meter) aan zonnepanelen bij. Aan de westzijde van de Efteling, tussen de Eftelingsestraat en de Dreefseweg, ligt een zonneweide met nog eens bijna 12.000 zonnepanelen. Met in totaal ruim 25.500 zonnepanelen kan het bedrijf dan zo’n 35 procent van het elektriciteitsverbruik zelf opwekken.
Lees verder onder de foto
Warmte-koudeopslag
Op drie plaatsen in de Efteling staat een installatie voor warmte-koudeopslag. “Daarbij wordt grondwater gebruikt om met kleine temperatuurverschillen gebouwen te koelen of verwarmen”, vertelt Mark Jansen, Team Lead Technisch ontwerp. Bij warmte-koudeopslag (wko) wordt een koude en een warme bron geboord, soms tot wel tweehonderd meter diep. Op het moment dat een gebouw warmte of koeling nodig heeft, wordt dit opgepompt uit de grond en via een warmtewisselaar overgedragen aan het gebouw. “Er zijn al drie wko’s – in Raveleijn, het Efteling Hotel en bungalowpark Bosrijk – en we bouwen nu de vierde. Dat is het eerste zogenaamde ‘vijfde-generatie-netwerk’, een verhoogd technologisch net dat nog niet eerder in een bestaande omgeving werd toegepast. Wel al een keer in een nieuwe woonwijk in Amsterdam, maar dit netwerk bedient gebouwen die al langer in de Efteling staan: naast het Efteling Theater en Fata Morgana ook 4D-theater Fabula en restaurant Frau Boltes Küche. Uiteindelijk ziet de gast straks niks meer van dit technologisch geavanceerde netwerk; alles wordt onder de grond weggewerkt.”
Lees verder onder de foto
Verwarmen of koelen
“Het nieuwe wko is een groot netwerk van in totaal zes bronnen waar het bodemwater in- en uitgaat”, legt Mark uit. “Het is een gigantisch project. De Efteling investeert hier flink in, samen met een subsidie van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Sommige gebouwen verwarmen we alleen maar, zoals Fata Morgana. Het is zeer uniek dat we een gebouw uit 1986 hierop aansluiten. Het Efteling Theater wordt ook gekoeld, dus dat gebouw heeft twee aansluitingen. Er komt een grote warmtepomp te staan, groter dan mijn studentenkamer destijds, die van het lage-temperatuur-water hoog-temperatuur-water maakt. De vijver van Aquanura dient als temperatuurbuffer. Als we wat warmte of koude tekort komen, kunnen we dat met de vijver oplossen. In de winter houden we Aquanura een beetje warmer, dan voeren we dus kou af om bevriezing van het water en de waterleidingen te voorkomen. We stookten aardgas om de vijver voor de fonteinenshow op vier graden te houden, dat hoeft straks niet meer.”
Lees verder onder de foto
Blijven verwonderen
Met alle eerdere projecten en nu met het nieuwe zonnepanelenveld en de warmte-koudeopslag timmert de Efteling flink aan de weg op het gebied van duurzaamheid. “Niet omdat het moet, maar omdat het logisch is”, zegt directeur Fons Jurgens. “De Efteling wil klimaatneutraal zijn in 2030 en streeft ernaar om klimaatpositief te zijn in 2032. Het doel is om de Efteling voor altijd te behouden, voor huidige en toekomstige generaties. Dat is op zich al een duurzame doelstelling. Om die doelstelling zeker te stellen, speelt in alles wat de Efteling onderneemt het duurzame perspectief een belangrijke rol. Want de Efteling wil gasten blijven verwonderen, generatie op generatie.”
► Over de fietssnelweg naar de Efteling
► Water besparen in het klein en in het groot
2022/2024 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Adri van Esch, Efteling
