In augustus 2014 startte de Efteling met de bouwwerkzaamheden voor de nieuwe achtbaan Baron 1898. Op 5 november 2014 klonken euforische kreten onder de fans van achtbanen. Op die woensdag arriveerde het eerste baandeel van de dive coaster in Kaatsheuvel. De spectaculaire achtbaan is afkomstig van de Zwitserse fabrikant Bolliger & Mabillard, de Ferrari onder de achtbaanbouwers. En dus was de fanscene uitzinnig: “Eindelijk, de eerste B&M-trackdelen op Nederlandse bodem, iets om niet snel te vergeten” en “B&M in Nederland; toch iets om een beetje trots op te zijn.”
Baron 1898 was de allereerste achtbaan van Bolliger & Mabillard die in Nederland werd gebouwd. Op 7 juli 2018 opende de tweede: wing coaster Fēnix in Toverland. Elders in Europa staan ook diverse paradepaardjes van de prijzige fabrikant: in Duitsland, Engeland, Frankrijk, Denemarken, Zweden, Spanje en Italië bouwden de Zwitsers reeds ruim twintig achtbanen. We zetten de Europese creaties van Bolliger & Mabillard op een rijtje.
Nederland
1. Baron 1898 in de Efteling (Kaatsheuvel)
Baron 1898 is een dive coaster, een achtbaan waarbij het voertuig een haast verticale duik naar beneden maakt. Bij de Efteling is die eerste vrije val 37,5 meter. De passagiers duiken in een gapend gat, een ondergrondse mijnschacht in. De snelheid is dan zo’n negentig kilometer per uur. Als het voertuig aan de andere kant de rokende tunnel weer uit komt, vliegt het een zogenaamde Immelmann in, een halve looping met een halve rol. Even later volgen nog een Zero G-roll – een kurkentrekker binnenstebuiten, waarbij de berijders zich heel even gewichtloos voelen – en een spiraal.
Baron 1898 is bijna dertig meter hoog en 501 meter lang. In het station van de achtbaan wordt uitgebreid het verhaal verteld van de hebzuchtige mijnbaron Gustave Hooghmoed die zijn mijnarbeiders – de bezoekers van de rollercoaster – gouden bergen belooft. Wat de mijnbaas niet vertelt is dat de grond waarop zijn goudader zich bevindt beschermd wordt door Witte Wieven die het gouddelven proberen te saboteren.
De bouw van Baron 1898 in de Efteling in zeventig foto’s
Achtbanen van Vekoma zijn wereldberoemd
2. Fēnix in Toverland (Sevenum)
Fēnix is een zogenaamde ‘wing coaster’, een achtbaantype waarbij de stoeltjes niet op de baan staan, maar ernaast hangen. Daardoor wordt een unieke vliegervaring gecreëerd. Fēnix is genoemd naar de almachtige vuurvogel die eens in de 777 jaar uit zijn eigen as verrijst. De achtbaan in Toverland is 40 meter hoog, 813 meter lang en behaalt een topsnelheid van 95 kilometer per uur. Tijdens de rit gaan de passagiers drie keer over de kop en de onervarenheid van de pas herrezen Fēnix zorgt voor de nodige ‘near misses’. Een ritje duurt, exclusief in- en uitstappen, zo’n twee minuten. Het is de langste wing coaster van Bolliger & Mabillard in Europa en de allereerste in de Benelux. Andere Europese achtbanen van dit type zijn Flug der Dämonen in het Duitse Heide Park, Raptor in het Italiaanse Gardaland en The Swarm in het Engelse Thorpe Park.
‘Holy moly, wat een prachtbaan!’
Duitsland
3. Black Mamba in Phantasialand (Brühl)
In de hangende achtbaan Black Mamba gaan bezoekers vier keer over de kop. De zwarte slang kronkelt door het Afrikaanse themagebied van Phantasialand, langs rotsen en watervallen en door spelonken en ravijnen. Black Mamba is 26 meter hoog en 768 meter lang. De hangende treintjes halen een topsnelheid van tachtig kilometer per uur.
4. Flug der Dämonen in Heide-Park (Soltau)
Flug der Dämonen in Heide-Park is een wing coaster waarbij de passagiers op stoeltjes zitten die op ‘vleugels’ naast de trein zijn gemonteerd. De veertig meter hoge rollercoaster gaat vijf keer over de kop en scheert op zijn 772 meter lange tocht rakelings langs allerlei grote objecten. De treintjes van de vijftien miljoen euro kostende Flug der Dämonen vliegen met honderd kilometer door de baan.
5. Krake in Heide-Park
Krake was de eerste dive coaster op het Europese vasteland. De treinen blijven bovenaan de 42 meter hoge liftheuvel even stilstaan, met hun neus net over de top gebogen. De passagiers kijken de diepte in en zien dat ze luttele seconden later loodrecht naar beneden zullen duiken. De trein – die één keer over de kop gaat – schiet door een scheepswrak dat gevangen zit in de tentakels van een gigantische octopus.
6. Silver Star in Europa-Park (Rust)
Jarenlang was Silver Star met 73 meter de hoogste achtbaan van Europa. In 2012 werd de achtbaan van het Zuid-Duitse Europa-Park met drie meter voorbijgestreefd door de Spaanse rollercoaster Shambhala. De naam Silver Star verwijst naar de zilveren ster van het automerk Mercedes, de sponsor van de achtbaan. Het lange traject van 1620 meter loopt voor een groot deel over het parkeerterrein van het pretpark. Met een topsnelheid van 127 kilometer per uur kunnen de treinen concurreren met auto’s.
Groot-Brittannië
7. Air in Alton Towers (Alton, Staffordshire)
Eén minuut en veertig seconden lang ervaren passagiers in Air het gevoel van vliegen. Voordat de treinen van deze flying coaster in Alton Towers vertrekken, worden de gasten in een liggende positie gebracht. Met hun gezicht naar de grond en liggend op de buik leggen ze 840 meter af, terwijl rotsen, bomen en voetpaden akelig dichtbij komen. Air is twintig meter hoog.
8. Oblivion in Alton Towers
In een hoek van 87 graden – bijna loodrecht – racen passagiers in Oblivion omlaag. Na de opening in 1998 was Oblivion zes jaar lang de steilste achtbaan van Europa. In 2004 werd die titel overgenomen door de Typhoon in Bobbejaanland, die nog tien graden steiler is. De treinen vallen in een groot rond gat in de bodem en rijden vervolgens kort ondergronds. De Engelse dive coaster gaat niet over de kop.
9. Nemesis in Alton Towers
Voor de hangende achtbaan Nemesis zijn ravijnen gemaakt; een groot deel van het ruim zevenhonderd meter lange traject schieten de treinen langs rotswanden. De rollercoaster steekt slechts dertien meter boven het maaiveld uit, maar heeft – door de diepe ravijnen – een afdaling van 31 meter. Hangend en met de benen los bungelend gaan de passagiers vier keer over de kop.
10. Nemesis Inferno in Thorpe Park (Chertsey)
Het succes van Nemesis in Alton Towers inspireerde het zusterpark Thorpe Park – behorend tot hetzelfde bedrijf: Merlin Entertainments Group – tot de bouw van een gelijksoortige achtbaan: Nemesis Inferno. Ook deze hangende achtbaan heeft vier inversies. Nemesis Inferno haalt een topsnelheid van 77 kilometer per uur en is bijna dertig meter hoog.
11. The Swarm in Thorpe Park
Achtbaan The Swarm heeft een ramp doorstaan. Althans zo lijkt het: rondom de wing coaster – waarin de passagiers naast de baan hangen – liggen een vleugel van een gecrashte Jumbo, een neergestorte helikopter en een gekantelde ambulance. Een brandende vrachtauto en een half begraven brandweerwagen maken de rampplek compleet. De laatste twee rijen van de treinen van de 38 meter hoge rollercoaster staan achterstevoren. Bezoekers kunnen zelf kiezen of ze vooruit of achteruit rijdend het 775 meter lange traject willen afleggen. Vijf keer over de kop gaan ze allemaal.
Denemarken
12. Dæmonen in Tivoli Gardens (Kopenhagen)
Voor tien miljoen euro liet Tivoli in de Deense hoofdstad Kopenhagen Dæmonen bouwen, een loopingachtbaan die drie keer over de kop vliegt. De bodem van de treintjes zakt voor vertrek weg, waardoor de benen van de passagiers vrij in de lucht bungelen. De stalen rails van de 28 meter hoge en ruim 560 meter lange Dæmonen is helemaal gevuld met zand om zo al te veel geluidoverlast midden in de stad tegen te gaan.
Zweden
13. Valkyria in Liseberg (Göteborg)
Dive coaster Valkyria heeft de hoogste afdaling in een Scandinavisch attractiepark: vijftig meter steil omlaag. Het gevaarte is 47 meter hoog, maar de treinen met daarin achttien passagiers duiken met een snelheid van 105 kilometer per uur een drie meter diepe tunnel in. De bouw van Valkyria startte in september 2016. Om de bouw mogelijk te maken verwijderde Liseberg de uit 2005 stammende loopingachtbaan Kanonen. Valkyria opende op 10 augustus 2018 en was op dat moment met een lengte van zevenhonderd meter de grootste dive coaster van Europa. Valkyria staat in het acht hectare grote themagebied Myter och legender (mythes en legendes).
14. Monster in Gröna Lund (Stockholm)
De bouw van hangende loopingachtbaan Monster duurde meerdere jaren omdat de 34 meter hoge achtbaan op een locatie moest worden gebouwd die niet alleen heel compact is, maar ook nog eens wordt omzoomd door diverse bestaande attracties. Zelfs tijdens openingstijden werd aan de rollercoaster in Gröna Lund doorgebouwd, terwijl bezoekers aan alle kanten langs het bouwterrein in het relatief kleine park liepen. De bijna zevenhonderd meter lange achtbaan heeft drie inversies en een ondergronds station. Daaraan is een verhaal gekoppeld: ooit waren er plannen om het metronetwerk van de Zweedse hoofdstad uit te breiden tot op het schiereiland Djurgården waarop Gröna Lund gelegen is. Het verhaal gaat dat het metrostation al was gebouwd en bij toeval bij de graafwerkzaamheden werd ontdekt. Monster ligt in een zone die gethematiseerd is rond het Meatpacking District in New York. De achtbaan raast met een topsnelheid van negentig kilometer per uur door een twee verdiepingen tellende Biergarten.
Alle powered coasters in Europa
Frankrijk
15. OzIris in Parc Astérix (Plailly)
In 2012 werd Parc Astérix ten noorden van Parijs uitgebreid met een nieuw Egyptisch themagebied waarin de hangende achtbaan OzIris de blikvanger is. Tovenaar Iris – een goede bekende van Astérix en Obelix – bouwt in Egypte een tempel. Daar brengt hij bezoekers in zijn ban met behulp van zijn hypnotiserende blik. In de hangende achtbaan OzIris ondergaan de gasten de betovering in levenden lijve: ze zweven veertig meter hoog de lucht in, gaan vijf keer over de kop en schieten door een tunnel onder het wateroppervlak door.
16. Monster in Walygator Grand Est (Maizières-les-Metz)
Monster is een tweedehandse achtbaan: de attractie ging van 1996 tot en met 2007 door het leven als Orochi in het inmiddels gesloten Japanse pretpark Expoland. Van Osaka verhuisde het 1200 meter lange en veertig meter hoge gevaarte naar Walygator Grand Est, vlakbij de Franse stad Metz. Vanaf 2010 kreeg deze B&M-baan daar een tweede leven: de hangende achtbaan laat 1800 passagiers per uur zes maal over de kop vliegen.
Spanje
17. Shambhala in Port Aventura (Salou)
Shambhala nam in 2012 de eretitel van hoogste achtbaan van Europa over van Silver Star in Europa-Park. De rollercoaster in Port Aventura is liefst 76 meter hoog en heeft een afdaling van 78 meter. De treinen halen een topsnelheid van 134 kilometer per uur. De achtbaan – die 25 miljoen euro kostte – is genoemd naar een mythisch koninkrijk ten noorden van de Himalaya waar de inwoners volgens de overlevering zouden leven in een paradijs op aarde.
18. Dragon Khan in Port Aventura
Dragon Khan staat in het Chinese themagebied van Port Aventura, naast Shambhala. De 45 meter hoge achtbaan draagt de naam van Khan, de draak die de reïncarnatie is van de slechte prins Hu van Peking. De draak ontstak in een furieuze woede telkens als een mens zijn rug probeerde te beklimmen. Wie in Dragon Khan stapt, kan de razernij voelen in acht loopings die met een snelheid tot 110 kilometer per uur worden getrotseerd.
19. Superman, La Atracción de Acero in Parque Warner Madrid (San Martín de la Vega)
Superman zelf zou zijn Atracción de Acero in het Engels Ride of Steel genoemd hebben. De vijftig meter hoge achtbaan staat in het themagebied Super Heroes World van Parque Warner. De vloerloze treinen halen een topsnelheid van honderd kilometer per uur en gaan zeven keer over de kop.
20. Batman La Fuga in Parque Warner Madrid
In Parque Warner staat naast Superman nog een icoon voor een filmgrootheid: Batman La Fuga, met als thema de ontsnapping van de legendarische superheld. De hangende Batman-achtbaan is 32 meter hoog en gaat vijf maal ondersteboven. De rollercoaster is niet uniek: in verschillende parken van Six Flags in de Verenigde Staten bouwde Bolliger & Mabillard dezelfde attractie onder de naam Batman The Ride.
Italië
21. Raptor in Gardaland (Castelnuovo del Garda)
In Raptor proberen de gasten uit de klauwen te blijven van een gevaarlijke roofvogel, zo gaat het verhaal. De treintjes van de 33 meter hoge wing coaster, waarin de passagiers twee aan twee naast de rails zitten, schieten heel dicht langs bomen en over de grond en het water. Onderweg worden ternauwernood objecten als een in tweeën gespleten wachtpost, stalen rasters en stellages ontweken. Die ‘near misses’ maken samen met de drie inversies Raptor tot een spannende belevenis.
22. Oblivion, The Black Hole in Gardaland
Naast Baron 1898 in de Efteling leverde seizoen 2015 nóg een dive coaster van B&M op: in het Italiaanse Gardaland. Oblivion, The Black Hole is 566 meter lang, 42,5 meter hoog en gaat tweemaal over de kop. Net als Baron 1898 duikt ook de dive coaster van Gardaland een gat in de bodem in. De gapende opening is volgens het pretpark ontstaan door buitenaardse krachten. Die onmetelijke geheimzinnige krachten hebben het dak van een café, een molen en een watertank mee naar binnen gezogen.
23. Katun in Mirabilandia (Savio)
De naam Katun – de hangende loopingachtbaan in het Italiaanse pretpark Mirabilandia – stamt van de kalender van de Maya’s. Het is een periode van 7200 dagen, een kleine twintig jaar. De vijftig meter hoge rollercoaster met zes loopings loopt door de ruïne van de Maya-stad Sian Ka’an.
2015-2020 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Efteling, Adri van Esch, Heide-Park, Thorpe Park, Tivoli (Lasse Salling), Parc Astérix (C. H. Cussot), Port Aventura, Liseberg, Mirabilandia
