‘Een powered’, zo wordt een elektrisch aangedreven achtbaan liefdevol genoemd. In de catalogus staat de baan te boek als ‘powered coaster’. De twee belangrijkste fabrikanten zijn het Duitse Mack Rides en het Italiaanse Zamperla. Samen verkochten ze ruim tweehonderd van deze achtbanen wereldwijd. Sinds 20 juni 2020 zijn er twee nieuwe bijgekomen: de blauw en de groene baan van Max & Moritz in de Efteling.
Diverse voordelen
Een powered coaster heeft diverse voordelen ten opzichte van een achtbaan die gedreven wordt door zwaartekracht. De treinen hoeven niet vanaf grote hoogte losgelaten te worden – immers een elektrische motor zorgt voor de aandrijving – en dus is er geen tientallen meters hoge liftstellage noodzakelijk. De baan blijft relatief dicht bij de grond, meestal tussen vijf en vijftien meter. Een pluspunt is ook dat de trein in snelheid kan variëren, een eigenschap waar in de Efteling slim gebruik van is gemaakt. Voertuigen op een powered coaster kunnen indien gewenst ook achteruit rijden.
Sneller tweede rondje
De Efteling is de nieuwste locatie van liefst twee powered coasters afkomstig van Mack Rides. Max & Moritz heeft twee sporen: een blauwe voor Max en een groene voor Moritz. Iedere baan is driehonderd meter lang. De treinen kunnen per uur zo’n tweeduizend gasten vervoeren. Het thema van de achtbaan is gebaseerd op een Duits beeldgedicht over de twee kwajongens Max en Moritz, die de inwoners van hun dorp tot wanhoop drijven met hun kattenkwaad. Eén van de streken van de twee broertjes is dat ze de treinen bij terugkomst in het station een extra ‘boost’ geven, waardoor het tweede rondje met hogere snelheid wordt afgelegd.
► Wel Max & Moritz, niet Jan & Piet
Koekoeksklokkenwerkplaats
Max & Moritz is speciaal bedoeld voor families met kinderen vanaf een meter lengte. “In plaats van in de iconische Bobsleebaan – die top vorig jaar op deze plek stond – kunnen jonge bezoekers nu in Max & Moritz hun eerste achtbaanervaring opdoen”, zegt parkdirecteur Fons Jurgens. “Het is een heel eigentijdse en echte Efteling-attractie geworden. Rondom de attractie en tijdens de doldwaze rit door het Alpenlandschap maken bezoekers kennis met verschillende streken van Max en Moritz.” Het verhaal over de twee kwajongens stamt uit 1865 en is van de hand van schrijver en dichter Wilhelm Busch. Als Frau Schmetterling haar twee zonen na het zoveelste kattenkwaad voor straf opsluit in haar koekoeksklokkenwerkplaats proberen ze met zelfgebouwde zeepkisten te ontsnappen. En de bezoekers ontsnappen met hen mee.
► Interactief wachten op Max & Moritz
Ouderwetse locomotief
Al in 1984 had de Efteling een oogje laten vallen op de powered coaster van Mack. Het eerste exemplaar werd in dat jaar gebouwd in Europa-Park, de showroom van de Duitse attractiebouwer. De Alpenexpress Enzian in Rust was een ouderwetse locomotief die charmante wagonnetjes trok, iets wat destijds ook als heel geschikt voor de Efteling werd gezien. Het park in Kaatsheuvel koos echter voor de Bob. Die attractie werd in 2019 ontmanteld en op de vrijgekomen locatie in het Anderrijk kwam nu toch nog een powered coaster.
Onderscheidend
De powered coaster – of Blauer Enzian, zoals de familieachtbaan aanvankelijk in de catalogus van Mack Rides stond – is een veelverkochte attractie. De Efteling heeft met Max & Moritz geen unieke achtbaan binnen de poorten gehaald; in Nederland staat al een powered coaster (Dynamite Express in Drievliet) en in België staan er zelfs twee (Bob Express in Bobbejaanland en De Draak in Plopsaland). Het verhaal dat de Efteling aan de attractie heeft gekoppeld en de thematisering maken dat deze dubbele powered coaster zich toch onderscheidt van alle andere exemplaren.
Max & Moritz is een product van Mack Rides. Samen met de fabrikant uit het Zwarte Woud werkte de Efteling aan onder meer de bijzondere, als zeepkisten vormgegeven treinen. Mack leverde sinds 1985 al ruim dertig powered coasters, verspreid over de hele wereld, maar veel ook in Europa. Wij zetten enkele bekende elektrisch aangedreven achtbanen van Mack op een rijtje.
Dynamite Express in Drievliet
Drievliet in Rijswijk kreeg als eerste pretpark in Nederland in 2005 een powered coaster van Mack Rides. De Dynamite Express in het park bij Den Haag is elf meter hoog. In net iets minder dan een minuut tijd leggen bezoekers de baanlengte van 262 meter af. De rit voert door een verlaten mijn in het wilde westen. De treinen hebben individuele schootbeugels die automatisch vastklikken, waardoor kinderen al vanaf een meter lengte veilig kunnen meerijden.
Bob Express in Bobbejaanland
De Bob Express in Bobbejaanland is gebouwd boven het water van het centrale meer in het Belgische pretpark. De ruim 520 meter lange achtbaan ging in 2000 open voor het publiek en vergde een investering van 3,3 miljoen euro. De baan is tien meter hoog en de 24 meter lange trein bereikt een topsnelheid van 36 kilometer per uur. Bob Express rijdt twee rondjes; elke ronde duurt ruim een minuut. In 2005 brak een verbindingsstuk tussen twee wagonnetjes van de Bob Express waardoor de trein in tweeën werd gedeeld. Dat veroorzaakte een botsing. Gelukkig liep het voorval betrekkelijk goed af: slechts vier van de inzittenden hadden lichte nekklachten.
De Draak in Plopsaland
In 2004 kreeg Plopsaland in De Panne de elektrisch aangedreven achtbaan De Draak. Het station is gehuisvest in een middeleeuws kasteel, waar een gevleugelde groene draak door de gebroken ruiten naar buiten loert. Het grootste deel van de 450 meter lange rit is gesitueerd aan de overkant van het Kasteelplein. De rails van de veertien meter hoge Draak kruist liefst zeven maal wildwaterbaan DinoSplash.
Alpenexpress Enzian in Europa-Park
Alpenexpress Enzian in Europa-Park is de moeder van alle powered coasters. De allereerste ‘powered’ van Mack Rides – toen nog Blauer Enzian geheten – bouwde de leverancier in de eigen showroom in Rust. De 264 meter lange baan opende in 1984 als Grottenblitz omdat de rit door een diamantenmijn voert. Deze eerste achtbaan van Europa-Park is zes meter hoog en bereikt een topsnelheid van 45 kilometer per uur. Tegen bijbetaling kan men de attractie in het Oostenrijkse themagebied van het park ook beleven als ‘Alpenexpress Coastiality’. Het tochtje wordt dan gemaakt met een VR-bril op, waarmee een perfect op de rit afgestemde film wordt vertoond. Gasten kunnen kiezen uit vijf verschillende virtuele avonturen, waaronder de film Het geheim van Slot Balthasar en een avontuur met het bekende beertje Paddington.
Dragen in Legoland Billund
In alle Legolanden ter wereld staat een familieachtbaan in de vorm van een draak met een lange staart. In alle Legolanden op één na is dat een product van de achtbaanfabrikanten Zierer of Vekoma; alleen in het originele Legoland in Denemarken is Dragen (Draak) een powered coaster van Mack Rides. De baan opende in 1997 en het bijzondere van Dragen is dat er twee treinen op staan, mogelijk gemaakt door een speciaal bloksysteem. Het eerste deel van de rit is een darkride door de werkplaats van de tovenaar en het hol van de draak.
Mælkevejen in Tivoli Gardens
Tivoli in Kopenhagen opende de eerste powered coaster in 1985: Odinexpressen had een lengte van driehonderd meter en een maximale snelheid van zestig kilometer. In 2018 werd Odinexpressen afgebroken om plaats te maken voor een nieuw exemplaar van hetzelfde type. De nieuwe familieachtbaan Mælkevejen (Melkweg) opende in november 2019 en had nagenoeg dezelfde lengte, 312 meter. Vanaf een hoogte van zeventien meter hebben berijders een mooi zicht op de tuinen van Tivoli en de omliggende gebouwen in de stad.
Inverted powered coaster
Nog diverse andere attractieparken in Europa hebben een powered coaster van Mack Rides. Het Duitse Heide-Park was er vroeg bij: in 1985 ging daar Grottenblitz in première. In 1990 kreeg Linnanmäki in Helsinki de achtbaan Pikajuna – Fins voor ‘Express’ – en in 1992 kwamen er twee nieuwe powered coasters bij: Runaway Mine Train in Alton Towers en Gold Mine Train in Nigloland. Dat de powered coaster door de variabele snelheden ook goed dienst kan doen als monorailachtig vervoermiddel blijkt The High in the Sky Seuss Trolley Train Ride, een rustig tochtje boven het themagebied Seuss Landing in Islands of Adventure in Florida. Een variant is de inverted powered coaster waarbij de voertuigen onder de baan hangen, in plaats van op de baan rijden. De darkride Arthur in het koninkrijk van de Minimoys in Europa-Park is met dit vervoerssysteem uitgerust.
Dragon Coaster
De powered coasters van Mack Rides staan meestal in de grotere attractieparken ter wereld. Kleinere parken kiezen vanwege de kosten en de eenvoudigere manier van opbouwen vaak voor een powered van Zamperla. Het Italiaanse attractiehuis bouwde onder de naam Dragon Coaster al meer dan 180 van deze familieachtbanen, de meeste buiten Europa. In Kernie’s Familiepark in Kalkar staat een exemplaar, simpelweg Achterbahn geheten, en in het Italiaanse Mirabilandia staat Dragão. Rond de eeuwwisseling had het Spaanse Terra Mítica de dubbele powered coaster Tren Bravo. Deze inmiddels verdwenen achtbaan van Zamperla had – net als Max & Moritz – twee banen van elk 394 meter die over en langs elkaar heen liepen. Ook bij Terra Mítica vertrokken de treinen in tegengestelde richting uit het station.
Le Petit Train du Cirque
Achtbaanbouwer Vekoma – bekend van onder meer Python en Vogel Rok – vervaardigde in 1994 de enige powered coaster die ooit de fabriek in het Limburgse Vlodrop verliet: Casey Jr., Le Petit Train du Cirque in Disneyland Paris. De huisfabrikant van Disneyland zette twee treinen op de baan en voorzag alle als circuswagons vormgegeven treinstellen van geluidsboxen, op dat moment een unicum. Uit de speakers klinkt gedurende het twee minuten durende ritje het aanstekelijke liedje Casey Junior’s Back. Elk tochtje begint met de puffende woorden van Casey ‘I think I can, I think I can’.
|
|
► A good idea never dies
► Bolliger & Mabillard: de Ferrari onder de achtbanen
19 juni 2020 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Adri van Esch, Efteling, Europa-Park, Tivoli, Den Haag Marketing, Helt (Wikipedia) en Björn O (Flickr)
