Een bekende naam in pretparkland is Vekoma. Geen wonder: het bedrijf uit Vlodrop heeft inmiddels over de hele wereld achtbanen gebouwd. Al zo’n driehonderd creaties van de Limburgse onderneming weten elke dag weer tienduizenden bezoekers in vervoering te brengen.
Landbouwwerktuigen
De geschiedenis van Vekoma gaat terug naar ver in de vorige eeuw. In 1926 begon Hendrik op het Veld met de Veld Koning Machinefabriek. Aanvankelijk produceerde het bedrijf landbouwwerktuigen, later staalconstructies voor de mijnbouw en pijpleidingen voor de petrochemische industrie. Telkens bleek de nieuwgekozen productgroep na enkele tientallen jaren niet meer rendabel. Eind jaren zeventig legde de Veld Koning Machinefabriek zich toe op het ontwerpen en de bouw van achtbanen. De naam van het bedrijf werd afgekort tot Vekoma.
Python
Vekoma speelde zich enorm in de kijker met de Python in de Efteling. In het openingsjaar 1981 was deze loopingachtbaan de grootste van Europa. Vekoma had al eerder een loopingachtbaan geleverd – in 1979 aan Walibi in België: Tornado – maar de Python was dubbel zo groot en kreeg een ongekende aandacht. De naam van Vekoma als achtbaanbouwer was gevestigd.
Broertjes
In de jaren daarna bouwde het bedrijf uit Vlodrop de ene rollercoaster na de andere. De Python kreeg nagenoeg identieke broertjes in het Duitse Heide-Park en het Italiaanse Gardaland. Voor de Efteling bouwden de Limburgers ook nog indoor achtbaan Vogel Rok.
Motorfietsen
Ook andere Nederlandse parken deden graag een beroep op Vekoma voor een spraakmakende attractie. Walibi Holland heeft El Condor, Speed of Sound, Robin Hood en Xpress van Vekoma, in Avonturenpark Hellendoorn staan Rioolrat en Tornado en Attractiepark Slagharen de Mine Train. Toverland had in de eerste hal al Toos-Express staan, afkomstig van Vekoma. In 2004 kreeg het park in Sevenum de primeur van de Booster Bike, een achtbaan waarbij de berijders op open motorfietsen zitten.
Houten achtbanen
België had met Tornado de eerste loopingachtbaan van Vekoma; een baan die in 2006 werd afgebroken. Toch staat België nog vol met achtbanen van de Limburgse bouwer. Walibi Belgium ruimde de Tornado op maar bezit nog vier rollercoasters van Vekoma: Vampire, Cobra, Calamity Mine en de houten achtbaan Weerwolf. Vekoma bouwde tot nu toe slechts drie houten coasters, naast Weerwolf ook de voormalige Robin Hood (nu: Untamed) in Walibi Holland en Thundercoaster in het Noorse TusenFryd.
Compact
Bobbejaanland heeft drie achtbanen van Vekoma: de overdekte Revolution, de junior baan Okidoki en de hangende achtbaan Dreamcatcher, tegenwoordig als virtual reality coaster te beleven. In Bellewaerde werd de eerste Boomerang-achtbaan geopend: een compacte rollercoaster waarop de trein de baan heen en terug aflegde, waardoor drie loopings ineens zes inversies werden. Deze achtbaan werd een verkoopsucces: in totaal werden er wereldwijd 45 versies van gebouwd.
Disney-parken
Grootafnemer van Nederlandse attractiebouwer zijn ook de Disney-parken, al zullen zij dat nooit aan de grote klok hangen. In elk Disney-park staan achtbanen van Vekoma. In Disneyland Paris werden Big Thunder Mountain en Space Mountain door de Limburgers van een achtbaan voorzien. In de naastgelegen Walt Disney Studios is de overdekte Rock ‘n’ Roller Coaster van de hand van Vekoma (wordt omgebouwd tot een achtbaan gethematiseerd rond Marvel-superheld Iron Man), een achtbaantype dat ook in Walt Disney World in Florida staat. Daar – in Animal Kingdom – staat ook de grootste en duurste achtbaan die Vekoma ooit bouwde: de gigantische attractie Expedition Everest kostte in totaal honderd miljoen dollar. De Runaway Mine Cars op Big Grizzly Mountain in Hong Kong Disneyland is een achtbaan die zowel een liftheuvel kent als een gedeelte waarop de treinen afgeschoten worden. Tron Lightcycle Power Run in Shanghai Disneyland is een spectaculaire variant op de Booster Bike. In Shanghai en in Florida staat ook de Seven Dwarfs Mine Train, een familieachtbaan met schommelende wagentjes.
► Bolliger & Mabillard: de Ferrari onder de achtbanen
Accelerator
In 2011 leverde Vekoma onder meer achtbanen aan het nieuwe Italiaanse park Rainbow Magicland – de junior coaster BomboRun en de mijntrein Olandese Volante – en aan het Britse Drayton Manor Accelerator, voorheen Ben 10, Ultimate Mission. Deze achtbaan is een nieuw ontwikkeld product: een junior coaster van 180 meter lengte die het parcours met een snelheid van 55 kilometer per uur voor- en achterwaarts aflegt. Een grotere versie van Accelerator is Raik in Phantasialand. Vekoma steekt veel energie in het ontwikkelen van eigen nieuwe producten. Battlestar Galactica in Universal Studios Singapore – een dubbele racerachtbaan, waarvan één track met gewone treinen en één met hangende – is daar een voorbeeld van.
Draaiend huis
De grootste faam heeft Vekoma behaald met zijn achtbanen. Het is wereldwijd het bedrijf dat de meeste rollercoasters verkoopt en het hoort onmiskenbaar tot de top vijf van bekendste achtbaanproducenten. Toch heeft de onderneming uit Vlodrop ook andere aansprekende attracties op zijn naam staan. Samen met de Efteling gaf Vekoma het Mad House een impuls: het draaiende huis Villa Volta in het Kaatsheuvelse pretpark kreeg in diverse attractieparken navolging.
Monorails
Vekoma kan ook een reuzenrad leveren (La Grande Roue in Walibi Holland is daar een voorbeeld van), bouwt draaimolens (zoals Polka Marina in de Efteling), monorails (bij het Volk van Laaf in de Efteling of de Horse Pedalo in Bobbejaanland), uitzichttorens (de Sky Shuttle in Rainbow Magicland) en vervoerssystemen (de zwarte gondels in Phantom Manor in Disneyland Paris).
In de praktijk
Soms kost het even tijd voordat een nieuw bedachte of ontwikkelde attractie ook daadwerkelijk in praktijk kan worden uitgevoerd. Het idee voor de I-Ride – een simulatorrit in open stoeltjes voor een gigantisch filmprojectiescherm, afgeleid van de attractie Soarin’ van Disney – lag al een tijd je op de plank en werd in 2011 in E-DA World in Taiwan geïnstalleerd.
► Meer dan 200 powered coasters wereldwijd
Koper
Voor Pandora’s Box zoekt Vekoma nog steeds een eerste koper. Er gingen geruchten dat de Limburgers de succesvolle werkwijze met het Mad House in de Efteling nog een keer wilden overdoen en dat het innovatieve vervoerssysteem Pandora’s Box – waarbij de passagierstoeltjes aan armen hangen die allerlei bewegingen kunnen maken – geïnstalleerd zou worden in de darkride Symbolica die het park in Kaatsheuvel in 2017 opende. Dat had Pandora’s Box de zo gewilde vliegende start op de attractiemarkt kunnen geven. Maar inmiddels weten we dat Symbolica een ander vervoerssysteem heeft waardoor het afwachten is of Pandora’s Box ooit het levenslicht zal zien.
Zeven achtbanen
Met een nieuw productieproces dat Vekoma startte worden de laatste jaren grote successen behaald. Bij het vervaardigen van tracks worden 3D-lasers ingezet en het walsproces is sterk verbeterd. Dat levert heel soepele achtbanen op, die gretig aftrek vinden. In Europa vindt Vekoma grote nieuwe afnemers in Polen, waar attractieparken mede dankzij een investeringsfonds van de Europese Unie enorm kunnen groeien. Aan het Poolse park Legendia levert Vekoma de Lech Coaster. Collega Energylandia laat Vekoma in een aantal jaren tijd liefst zeven achtbanen bouwen, waaronder de hangende achtbaan Mayan, lanceercoaster Formuła en Abyssus, een ruim 1300 meter lange achtbaan met twee lanceringen en vier inversies. De nieuwste generatie achtbanen worden verkocht onder de modelnamen Space Warp en Shockwave.
Groot in China
Vooral in China – waar attractieparken sinds de eeuwwisseling als paddenstoelen uit de grond schieten – doet Vekoma goede zaken. Het bedrijf werkte er aan tientallen projecten, waardoor de Chinese markt de grootste afzetmarkt is geworden voor Vekoma. De overname van de Nederlandse attractiebouwer in 2018 door het Japanse Sansei Technologies werkte een goede positie op de Aziatische markt verder in de hand. Vekoma heeft inmiddels een groot magazijn voor onderdelen in China en een productiefaciliteit, naast fabrieken in Nederland en Oost-Europa.
Aantrekkelijke markt
Alhoewel Vekoma goede zaken doet in Oost-Europa en Azië blijft West-Europa een aantrekkelijke markt voor de achtbaanbouwer. In de laatste jaren bouwde Vekoma onder meer de dubbele boomerang-achtbaan Tweestryd in Wildlands in Emmen, de family boomerang coaster Saven in het Deense Fårup Sommerland en de achtbanen Volldampf en Hals-über-Kopf in het Duitse Erlebnispark Tripsdrill. Een paradepaardje is de hangende achtbaan F.L.Y. in Phantasialand. In de revolutionaire achtbaan kantelen de stoeltjes met de berijders voorover, zodat het achtbaantraject liggend wordt afgelegd. Uniek is dat treinen op deze langste flying coaster ter wereld worden gelanceerd.
2011-2020 © Tekst: Adri van Esch – Beeld: Heide-Park, Efteling, Drayton Manor, Toverland, Bobbejaanland, Disney, Tripsdrill, Energylandia, Adri van Esch
