Nog nooit had De Leest bij een première zo’n bijzondere loper: zwart in plaats van rood. En niet eerder wapperden er vaandels aan de vlaggenmasten met sinistere vleermuizen erop, laat staan dat er in de foyer donker gelach gevolgd door dramatisch vioolspel klonk. Maar de vier filmvoorstellingen die in het Waalwijkse theater op het programma stonden waren dan ook niet alledaags. Een liefst honderd minuten durende documentaire over de geschiedenis van het Spookslot in de Efteling mag in één woord ‘uniek’ worden genoemd. Dat wisten de bezoekers ook: de toeloop was enorm. De twee geplande vertoningen waren binnen een mum van tijd uitverkocht. In totaal trokken de uiteindelijk vier voorstellingen zo’n vijftienhonderd belangstellenden.
Plots een deadline
Voor één weekend was Waalwijk hét Mekka voor de echte fans van de geliefde voormalige Efteling-attractie. Een bewust gepland weekend, want het was exact een jaar geleden dat het Spookslot in het park zes kilometer verderop definitief de zware deuren sloot. Het op tijd af hebben van de film ‘Spookslot, de historie van Station Halfweg’ was voor makers Marwin van de Hoeve (links op de foto) en Sander Roeling (rechts) de zwaarste dobber. “In januari 2022 werd aangekondigd dat het Spookslot dicht ging”, vertelt Roeling. “En toen was er voor ons ineens een deadline. In ons hoofd waren we al wel met de documentaire bezig, maar we hadden op dat moment nog niks concreets. De uitdaging was dat we delen van de film in het Spookslot wilden opnemen, dus hadden we plots haast. Je moet van tevoren bedenken wat je wilt vragen en vertellen, dus het hele researchproces werd in een half jaar geduwd. In augustus 2022 gingen we filmen, vijf dagen lang. Met dank aan de Efteling konden we ’s ochtends om zes uur in het Spookslot opnames maken.”
Passen en meten
“Er was toen heel veel te doen in het Spookslot”, vult Marwin van de Hoeve aan. “Er werden afscheidsrondleidingen voor de medewerkers gegeven, het gebouw werd 3D ingescand, er waren andere opnames en er was onderhoud en ook nog eens Zomer Efteling. Het was echt schuiven, want we wilden wel acht of negen mensen interviewen in het Spookslot. Reken maar uit: allemaal een uur of langer spreektijd, het was passen en meten.”
Lees verder onder de foto’s
Oude videoband
Het grote geluk voor de makers van de documentaire was dat er vrij aan het eind van het productieproces nog een 8-millimeter-film met beelden van de bouw boven water kwam. “Er was niet heel veel historisch materiaal beschikbaar; de Efteling had wat aangeleverd, maar overdadig was het niet”, vertelt Van de Hoeve. “Plots dook er bij Dré Broeders, in het verleden werkzaam als elektronicaspecialist bij de Efteling en ook nauw betrokken bij de realisatie van het Spookslot, een band op met opnamen die hij met zijn videocamera had gemaakt. Dat was geweldig!”
Uniek materiaal
Er waren op de valreep nog drie gouden vondsten: oude plakboeken, een set met dia’s en tapes van de opening van de attractie. Van de Hoeve: “De Britse theatergroep The Phantom Captain verzorgde het sinistere entertainment op 10 mei 1978, de officiële openingsdag van het Spookslot. Groepsleider Neil Hornick meldde dat hij nog bijzonder materiaal beschikbaar had. Daarvoor ben ik in allerijl naar Londen gereisd. Aan zijn keukentafel mocht ik de twee bedrijfsplakboeken die hij had bekijken, met zwart-wit foto’s die ik nog nooit eerder had gezien. Even later stapte hij binnen met een doosje dia’s van een viertal acts die The Phantom Captain eerder voor de Efteling had gedaan. Uniek materiaal waar we heel blij mee waren.”
Mooie herinneringen
Het was het productieteam, dat in totaal uit zeven mensen bestond, ook ter ore gekomen dat er ergens in Engeland tapes moesten zijn van de openingsdag van het Spookslot. Maar die waren nog niet opgedoken. Marvin: “We hadden al overal geïnformeerd, onder meer bij The British Archive, maar zonder resultaat. Twee weken geleden kwamen die cassettetapes ineens boven water. Een week voor de première van onze film ontving ik ze en heeft Sander ze nog in de documentaire geklust.” De uiteindelijke film was ook pas vrijdag voor de eerste voorstelling af, lacht Roeling. “Nog geen 24 uur voor de première. Dat was spannend, en leuk. Of dat mijn mooiste moment tijdens de productie was? Eh nee, ik heb nog mooiere herinneringen aan het mogen filmen in het Spookslot. ’s Morgens vroeg, dat je daar rond mag lopen wetend dat het afgelopen is. We hebben daar echt heel mooie beelden kunnen maken. Dat was de kers op de taart.”
Lees verder onder de foto’s
Frunniken
Alle inspanningen van het team onder leiding van Sander Roeling en Marwin van de Hoeve resulteerden in een uiterst succesvol filmweekend in Waalwijk. Fans van het Spookslot zagen prachtige beelden van de bouw en exclusieve opnames van de opening. Ze zagen en hoorden hoe creatief brein Ton van de Ven weliswaar de hele geestenopera bedacht, maar nog geen idee had van welke muziek daarbij hoorde. Het voorstel om daarvoor het beroemde klassieke werk Danse Macabre van de Franse componist Camille Saint-Saëns te gebruiken kwam van hoorspelkenner Leon du Bois, destijds geluidstechnicus bij de NOS. Fans hoorden Van de Ven regelmatig onderkoeld zeggen: “Dat hebben we toen zo in elkaar gefrunnikt”. Van ‘frunniken’ was echter absoluut geen sprake. De showelementen in de spookshow werden inderdaad met alledaagse materialen vervaardigd: een droogmolen stond model voor de constructie van de rondlopende geesten en onderstellen voor kinderwagens werden gebruikt voor de monnikengang. Maar de oplossingen om tot de ontelbare speciale effecten te komen waren zeer doordacht en vaak verre van simpel. “Dré Broeders vertelde ons dat hij heel veel oplossingen uit Elektuur heeft gehaald, destijds een elektronicavakblad. Je kon dingen niet opzoeken op internet. Dat was gewoon heel knap!”
Terug in de tijd
Van de Hoeve en Roeling – beide toepasselijk geheel in het zwart gekleed, met de in eigen beheer uitgegeven Spookslot-pin als enige frivoliteit – mochten een groot deel van het ontwerpteam van de Efteling bij de première begroeten. “Sander de Bruijn, Jeroen Verheij en Robert-Jaap Jansen waren erbij”, vertelt Marwin, “en natuurlijk al die oudgedienden. Zij gingen weer helemaal terug in de tijd. Ze zagen voor het eerst beelden van de opening. ‘Oh ja, dat was zo’, hoorden we dan.” Bezoekers waren ook emotioneel, merkte Roeling. “Wijzelf trouwens ook”, glimlacht hij. “Het einde van de documentaire heeft wel een bepaalde sentimentele lading. Bij liefhebbers van het Spookslot zit het hoog; het eindshot riep bij veel toeschouwers emoties op. Dat was mooi.”
Halfweg
Een nieuw project hebben Sander en Marwin nog niet op het oog. Maar met ‘Spookslot, de historie van Station Halfweg’ – de werknaam was oorspronkelijk Station Halfweg omdat het complex halfweg het Sprookjesbos en de toekomstige uitbreidingen van de Efteling zou komen – zijn de twee makers wellicht ook pas halfweg. “We hebben plannen om de documentaire ook in een theater in Vlaanderen te gaan vertonen”, verklapt Sander Roeling, “want we merken een grote belangstelling bij onze zuiderburen.” Wellicht verschijnt de film op termijn ook op YouTube. En wie weet biedt de nieuwe Danse Macabre aanknopingspunten voor een documentaire. De twee mannen, die ook nog Efteling-fansite De Vijf Zintuigen runnen, kijken uit naar de nieuwe attractie. “Eén van de mensen die we voor de documentaire interviewden zei: ‘Kijk naar de spookshow van het oude Spookslot en stel je dan voor dat je er míddenin zit’. Dat enthousiasme over de nieuwe Danse Macabre voelen wij ook!”
► Danse Macabre: griezelen op z’n Eftelings
► Sfeervol griezelen met een tikje weemoed
► Spookslot dicht: welke herinneringen neemt de directeur mee?
4 september 2023 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Adri van Esch, Sander Roeling
