Heel Nederland gaat een dagje naar het pretpark, maar geen enkel pretpark noemt zichzelf zo. De parken in Nederland en België hebben zich officieel allemaal een andere naam aangemeten: attractiepark, recreatiepark, familiepark of themapark, desnoods amusementspark, maar zeker geen pretpark. Want de aanduiding pretpark heeft in de loop der jaren een negatieve bijklank gekregen. De term wordt namelijk – vooral bij protesten – gebruikt om een plek of gebeurtenis aan te geven die druk en lawaaiig is, waar heel veel mensen zich op een kluitje met elkaar vermaken en die voornamelijk bestaat uit koud staal en steen.
Geen pretpark
‘We willen geen pretpark: het plan is té massaal’, ‘Meer recreatie kan, maar het natuurgebied mag geen pretpark worden’ en ‘De Tour de France mag geen rijdend pretpark worden’. Zomaar wat koppen die de pers haalden en waar het woord pretpark niet goed uitkomt. Geen wonder dat de parken in de Benelux zich die benaming niet willen aanmeten. Terwijl pretpark toch echt de bekendste en populairste beschrijving is: Google tovert maar liefst 12,7 miljoen resultaten tevoorschijn als je de term ‘pretpark’ intikt. Het woord ‘attractiepark’ moet het doen met ‘slechts’ een kleine drie miljoen vermeldingen. Ook de Nederlandse bevolking prefereert pretpark. Mensen blijven het woord hardnekkig gebruiken, en haast altijd in positieve zin.
Natuurpark, Ponypark, Attractiepark
Het woord pretpark kwam in de jaren zeventig van de vorige eeuw in zwang. Maar de bedrijven die dit etiket kregen opgeplakt, weigerden van begin af aan zelf het in hun ogen te platte woord te gaan gebruiken. De Efteling bleef tot ver in de zeventiger jaren de term natuurpark hanteren, en schakelde daarna over op recreatiepark. Na de opening van het Spookslot in 1978 en de Python in 1981 dekte de naam Natuurpark De Efteling de lading niet meer, want naast heel veel bomen en bloemen had het park in Kaatsheuvel nog veel meer te bieden. Eenzelfde lot onderging het attractiepark in Slagharen: de zelf bedachte titel Ponypark werd in 2008 in de ban gedaan nadat de meeste pony’s het Overijsselse park verlaten hadden. Lang werd er niet nagedacht over een nieuwe naam: Slagharen was wijd en zijd bekend, er werd alleen het woordje Attractiepark voor geplakt.
Themapark
Met de opening van Disneyland Paris in 1992 – toen nog onder de naam Euro Disney – kwam in Europa ook de omschrijving themapark op. In de Verenigde Staten werd deze naam al veel langer gebruikt. In eerste instantie om de parken van Walt Disney aan te duiden; zij maakten consequent gebruik van deze naam om zich te onderscheiden van de parken die amper aandacht hadden voor thematisering. Later bedienden ook andere attractieparken in Amerika zich van de titel themapark, vooral om aan te geven dat zij zich konden meten met de Disney-parken.
A park with a theme
De Engelse term ‘theme park’ deed in 1967 zijn intrede. Toen journalisten voor het eerst het enorme terrein in Florida bezochten waar Disney World gebouwd zou worden, had Disney-directeur Donn Tatum het constant over een themapark. Op de vraag van de reporters wat nou toch een themapark was, antwoordde hij droog: “A theme park is a park with a theme”. Hij legde uit dat Disney World acht thema’s zou krijgen: Frontierland, City of Yesterday, Cape Cod, een Polynesisch, Afrikaans, Aziatisch, koloniaal Spaans en Hollands thema. Hij doelde toen vooral op de gethematiseerde hotels die rondom het meer zouden worden gebouwd, en die maar ten dele zijn verwezenlijkt. Later werd de naam theme park gebuikt voor het Magic Kingdom, waar elk land ook een specifiek thema heeft.
Parc de loisirs & Freizeitpark
Inmiddels is theme park ook in Europa een ingeburgerd begrip, vooral gebruikt voor de Disney-parken bij Parijs. Op de borden langs de snelweg staan ze ook keurig aangeduid als Parcs à thème. De meeste Franse pretparken noemen zich echter net als in Nederland parc d’attractions. Ook parc de loisirs is in gebruik als aanduiding; een park waar je je vrije tijd door kunt brengen. De Fransen en de Duitsers zijn het qua benaming aardig eens met elkaar; bij onze oosterburen heet een pretpark een Freizeitpark. De Engelsen gebruiken vooral de naam amusement park. In Nederland wordt de titel amusementspark maar mondjesmaat gebruikt.
Geen hoofdbrekens
Sommige parken hoeven zich niet druk te maken over welke benaming ze willen hanteren, bijvoorbeeld omdat hun eigennaam alles zegt. Avonturenpark is voor de meeste mensen zo duidelijk als wat, Toverland roept kennelijk nog heel wat vraagtekens op. Dat park plaatst consequent Attractiepark voor zijn naam, om duidelijk te maken wat de bezoekers in Sevenum kunnen verwachten. Ook de Efteling heeft nauwelijks hoofdbrekens over hoe zich te positioneren. De naam alleen al is voor veel mensen genoeg. En moet er toch nog een aanduiding voor, dan kiest ook het Brabantse park voor attractiepark. Want de benaming pretpark, daar brandt niemand zich de vingers aan.
► Hartenhof of Symbolica, Piraña of Kontiki, what’s in a name?
2021 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Adri van Esch, Orange31 (Pixabay)
