Veel grote attractieparken in Europa hebben hun vizier gericht op het vergroten van duurzaamheid. Het ene park is al een eind op weg en maakt veel werk van duurzaamheidsthema’s, het andere park komt veel langzamer op gang en maakt nog maar weinig vaart. Voor alle bedrijven in Europa – dus ook voor attractieparken – geldt dat zij vanaf 2026 verplicht zijn schriftelijk verslag uit te brengen over hun duurzaamheidsbeleid en -prestaties. Die wettelijke verplichting komt voort uit de Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Attractieparken moeten deze duurzaamheidsrapportage laten toetsen door een accountant, dus ze hebben geen keus: ze moeten aan de slag met dit thema.
Lees verder onder de foto
Diversiteit en inclusie
João Camurri Fiães (foto) onderzocht in het kader van zijn afstudeerproject aan de Breda University of Applied Sciences hoe het is gesteld met de inspanningen op het gebied van duurzaamheid bij de twintig grootste attractieparken in Europa. De onderzoeker bekeek de inzet op drie hoofdthema’s: Milieu en omgeving, Sociale aspecten en Bestuur. Onder Milieu en omgeving vallen deelthema’s als ethische en duurzame inkoop, mobiliteit, gezonde en verantwoorde catering, biodiversiteit, CO2-uitstoot, afvalstromen en circulaire economie. Bij Sociale aspecten spelen onder meer talentontwikkeling, veiligheid, diversiteit en inclusie, welzijn van medewerkers en aandacht voor cultureel erfgoed een rol. Bij het thema Bestuur staan deelonderwerpen als bedrijfsethiek, duurzame ontwikkeling en omgang met data centraal. Onderzoeker Camurri Fiães constateert bij de attractieparken de meeste aandacht voor diversiteit en inclusie; hij vond 188 initiatieven op dat terrein. Daarna volgen initiatieven op het gebied van circulaire economie en CO2-emmissie.
Klimaatpositief
João Camurri Fiães betrok één Nederlands park in zijn onderzoek: de Efteling. Hij stelde vast dat de doelstelling van het park in Kaatsheuvel helder is: 0 procent niet-recyclebaar afval genereren en klimaatneutraal worden in 2030, en klimaatpositief in 2032. Om dat te bereiken heeft het attractiepark al flink wat maatregelen genomen: Camurri Fiães telde er bij zijn onderzoek 33, waarvan twintig op het terrein van Milieu en omgeving, en dertien onder het thema Sociale aspecten. De focuspunten van de Efteling liggen volgens de onderzoeker op het vlak van CO2-uitstoot, diversiteit en inclusie en afvalbeheer.
Lees verder onder de foto
Gerecyclede personeelskleding
Met in totaal ruim 25.500 zonnepanelen kan de Efteling zo’n 35 procent van het elektriciteitsverbruik zelf opwekken. Op drie plaatsen in het pretpark staan installaties voor warmte-koudeopslag en het bedrijf investeerde drie miljoen euro in batterijen die de zonne-energie van één etmaal kunnen opslaan en inzetten wanneer het park die het meest nodig heeft, ook als de zon niet schijnt. Ook kleinere initiatieven trekken de aandacht: de Efteling geeft het personeel van de nieuwe attractie Danse Macabre kleding die gemaakt is van oude personeelskleding en het bouwde Speelbos Nest (foto), dat ook goed toegankelijk is voor kinderen met een handicap. Het park organiseert voor de medewerkers vitaliteitsweken en stimuleert hen op de fiets naar het werk te komen. Samen met attractiebouwer Vekoma inspireerde Efteling internationale branchegenoten onlangs met een visie op de meest duurzame attractie van de toekomst. En de op propaan werkende vuureffecten van fonteinenshow Aquanura worden vervangen door Bakens van Licht, acht meter hoge lantaarns die voor speciale lichteffecten zorgen.
► Duurzaamheid met een hoofdletter D
Lees verder onder de foto
Leuke manier
“Binnen de initiatieven die de Efteling ontplooit zijn er diverse inspirerend voor collega-parken”, vindt Camurri Fiães. “De remmen van achtbaan Max & Moritz vangen energie op en sturen die terug naar het energienet van de attractie. Dit systeem kunnen ook andere parken toepassen. Medewerkers van het park die kunnen communiceren in gebarentaal zijn herkenbaar aan een oranje badge en er zijn video’s waarin de rolstoeltoegankelijkheid van veel attracties wordt uitgelegd. Zo kunnen gasten de toegankelijkheid visualiseren in plaats van alleen maar teksten erover te lezen.” Camurri Fiães haalt ook nog even de fameuze Holle Bolle Gijzen aan. Zij verzamelen jaarlijks honderden tonnen papier en afval. “De populaire Holle Bolle Gijs moedigt gasten aan om hun afval op een correcte en leuke manier weg te gooien”, looft de onderzoeker het al 65 jaar oude idee om duurzaamheid te bevorderen.
Duurzaamheidsrapport
Disneyland Paris speelt een voortrekkersrol op het gebied van duurzaamheid. De eigenaar van het Frans themapark, The Walt Disney Company, publiceert elk jaar een uitgebreid en gedetailleerd duurzaamheidsrapport. Daarin geeft het concern aan welke specifieke doelen het wil bereiken, met name op gebied van emissies, waterbeheer, materialen, afval, circulaire economie en biodiversiteit. In 2023 voltooide het resort ten oosten van Parijs een zonnepanelenveld op het parkeerterrein. De 67.500 zonnepanelen op de overkapping voor liefst 11.200 auto’s leveren ongeveer 17 procent van het elektriciteitsverbruik van Disneyland Paris.
Lees verder onder de foto
Tassen en etuis
Een kleiner maar volgens João Camurri Fiães minstens zo aansprekend initiatief is het hergebruik van materialen. De zeildoeken die het kasteel van Doornroosje in Disneyland Paris afschermden tijdens de grootscheepse renovatie in 2022 werden hergebruikt voor 2300 tassen en etuis (foto). “Elk accessoire was uniek”, weet de onderzoeker. “Een idee dat in aangepaste vorm ook gemakkelijk door andere parken kan worden gebruikt. Ook een mooi voorbeeld is My Green Butler, een mobiele applicatie waarmee gasten hun water- en energieverbruik tijdens hun verblijf kunnen bijhouden en aanpassen. Dit vermindert niet alleen het water- en energieverbruik, maar vergroot ook het bewustzijn van gasten.”
► 67.500 zonnepanelen op Disney-parking
Lees verder onder de foto
Wegwerpbekers weg
Tussen Duitse attractieparken constateerde João Camurri Fiães grote verschillen: Europa-Park toont veel initiatief, bij Phantasialand staat duurzaamheid nog in de kinderschoenen. “Bij Europa-Park lopen 42 initiatieven op het gebied van Milieu en omgeving en 42 op het terrein van Sociale aspecten”, noteerde de onderzoeker. “Het Zuid-Duitse park richt zich met name op CO2-uitstoot en afval- en waterbeheer. Op het sociale gebied ligt de focus op de lokale gemeenschap en de werknemers van het bedrijf.” Twee voorbeelden die passen bij de conclusies van Camurri Fiães zijn het in de ban doen van wegwerpbekers – de nieuwe bekers, die onder meer achtbaanmotieven tonen, kunnen worden ingeleverd of als statiegeld worden gedoneerd aan een goed doel – en het ombouwen van een voormalig verpleeghuis tot betaalbare woonruimte voor medewerkers. Voor het personeel heeft Europa-Park ook een eigen gezondheidscentrum, een kinderdagverblijf en een breed scala aan vrijetijdsactiviteiten. “Een ander mooi voorbeeld van duurzaamheidsbevordering zijn de dertig hightech-afvalbakken die in het park staan. Het daarin gedeponeerde afval wordt samengeperst, waardoor er meer in past. Een interne sensor, die werkt op zonne-energie, waarschuwt wanneer de bakken moeten worden geleegd, waardoor onnodig transport wordt vermeden”, aldus de onderzoeker.
► Europa-Park is ook een natuurtheater
Beginnelingen
“Phantasialand lijkt vast te zitten in het verleden als het gaat om duurzaamheid”, vindt Camurri Fiães. “Milieu-initiatieven of -doelen zijn nergens te vinden. De sociale duurzaamheid betreft uitsluitend de toegankelijkheid. Gasten met een beperking moeten een verklaring ondertekenen die echter alleen in het Duits beschikbaar is, waardoor de toegankelijkheid afneemt.” De onderzoeker schaart Phantasialand in zijn onderzoek onder de categorie Beginnelingen; parken die zich wel richten op maatschappelijk verantwoord ondernemen, met name op het gebied van diversiteit en inclusie, maar verder nog amper zijn voorbereid op de toekomst. In deze categorie bevinden zich ook de parken van Merlin Entertainments Group – de drie Legolanden in Europa, Alton Towers, Gardaland en Heide-Park –, Parc Astérix en Parque Warner.
Lees verder onder de foto
Groen reizen
Attractieparken die op de goede weg zijn qua duurzaamheidsinspanningen zijn naast Disneyland Paris, Europa-Park en Efteling ook Liseberg, Port Aventura, Tivoli, Futuroscope en Puy du Fou. Wat de voortgang in duurzaamheid bemoeilijkt is de opstelling van de bezoekers: zij gedragen zich in werkelijkheid anders dan zij in klantonderzoeken aangeven. Gasten zeggen in enquêtes dat ze meer duurzame opties willen in de menu’s van de parkrestaurants, maar uiteindelijk verorberen ze vooral friet en hamburgers als ze eenmaal in het pretpark zijn. Ook ‘groen reizen’ krijgt op papier de handen van bezoekers flink op elkaar, maar in werkelijkheid minder. De Efteling zette ooit als proef een directe busverbinding van en naar Breda op, maar gemiddeld reed deze bus met slechts drie bezoekers. Gasten gaven aan liever met de trein naar Tilburg te reizen om zo korter in de bus te hoeven zitten. Nog liever komen ze met de auto. En daar zit volgens João Camurri Fiães de grote winstfactor voor attractieparken bij het behalen van de duurzaamheidsdoelen: “Het grootste deel van de CO2-uitstoot die op het conto van de parken komt, is afkomstig van uitlaatgassen. Met het aanmoedigen en bevorderen van groen reizen snijdt het mes aan twee kanten: de CO2- emissies dalen en het aantal benodigde parkeerplaatsen neemt af. Die gewonnen ruimte kan dan gebruikt worden voor nieuwe ontwikkelingen.” ■
Het volledige onderzoek ‘How future-proof is the current commitment to sustainability of the European attractions en theme parks industry?’ van João Camurri Fiães is te lezen op de website van adviesbureau JNELC.
14 oktober 2024 © Tekst: Adri van Esch – Foto’s: Adri van Esch, JNELC, Shutterstock, Efteling, Europa-Park, Disney
